მათთვის, ვინც ეკლესიურ ცხოვრებას ჯერ არ შესდგომია… ვისაც სურს სულიერების გზაზე დადგომა, მაგრამ არ იცის, როგორ დაიწყოს… არ იცის, შინაგანად როგორ შეემზადოს ამ ყველაფრისათვის ინტერნეტ-ჟურნალი ,,ამბიონი,, კუკიის წმ. ნინოს სახელობის ტაძრის მღვდელმსახურს არჩილ ხაჩიძეს ესაუბრა.

მამა არჩილი (ხაჩიძე): ,,მაცხოვრის განკაცებითა და მისი მიწიერი ცხოვრებით, თვისობრივად, ახალი ეტაპი დაიწყო კაცობრიობის ისტორიაში. განახლდა თავად ადამიანის ცხოვრების გზაც. ჩვენთვის ხელახლა გაიხსნა ის, რაც სამყაროს დასაბამიდან, მას შემდეგ, რაც ადამი და ევა სამოთხის გარეთ აღმოჩნდნენ, დახშული იყო ვიდრე მაცხოვრის მოსვლამდე. შეიცვალა აზროვნება, ფორმა, თავად პიროვნება, მოხდა ყოველი პიროვნების ფერისცვალება. თუ ჩვენი მიზანი არ არის ღვთის სასუფევლის ხელახლა მოხვეჭა, დაბრუნება ზეციურ საუფლოში, სამოთხეში, რასაც მთელი წმიდა წერილი გვიცხადებს, ბუნებრივია, სხვა დანარჩენი, როგორი მოღვაწეებიც არ უნდა ვიყოთ, რასაც არ უნდა ვაკეთებდეთ: ვმარხულობდეთ, ვლოცულობდეთ, მოწყალებას გავცემდეთ, ყირაზეც რომ დავდგეთ, თავი დავიწვათ და დავიტანჯოთ, ამ ყველაფერს მაინც აზრი არ ექნება, რადგან ადამიანი როცა ყოველივეს არ მიმართავს იმ მიზნისაკენ, რაც არის სასუფეველში მოხვედრა, ღმერთამდე მისვლა, მისი ქმედებაც შეიძლება უამრავი სხვა წყაროდან იყოს ნასაზრდოები, მათ შორის, ამპარტავნება, ხიბლი და ა.შ. ამიტომაც ძალიან მნიშვნელოვანია, მითუმეტეს, დღევანდელ ეპოქაში, რომ ადამიანი ბავშვობიდანვე იწყებდეს ეკლესიურ ცხოვრებას და არა მარტო ეკლესიურს, ზოგადად, ზნეობრივ, პატიოსან ცხოვრებას. თუმცა მისი აზროვნება არ უნდა ექცეოდეს ძალდატანების ქვეშ იმდენად, რომ, ვთქვათ, ბავშვობაში მას უნერგავდნენ, რომ ის აუცილებლად უნდა ყოფილიყო ყველაზე მაგარი, თუ ვინმე რამეს წაართმევდა, სამაგიერო გადაეხადა… ამ დროს თვითონ წამოიზრდება, თავად დაიწყებს საკუთარი ცხოვრების ჩამოყალიბებას, ფიქრს იმაზე, თუ როგორ უნდა იცხოვროს, რამდენად სწორია მისი ცხოვრება. ეს დიდი ბედნიერება და მართლაც, ღვთისგან მოცემული ნიჭი და წყალობაა ადამიანისთვის, როცა მასში ეს დაინტერესება ხდება. ამ დროს მას, ფაქტობრივად, ხელახლა დაბადება, ასე ვთქვათ, ტყავის გამოცვლა უწევს და უარის თქმა იმ ყველაფერზე, რასაც ამდენი ხანი ასწავლიდნენ.

ბუნებრივია, არავისთვის იქნება სასურველი, რომ ერთი და იგივე ორჯერ გააკეთოს, ძალიან კარგია, როცა ადამიანი ბავშვობიდანვე იზრდება სხვა გარემოში. თუმცა ჩვენთან კომუნისტურმა საშინელმა ეპოქამ და ცოცხალი ქრისტიანული ცხოვრების წყვეტამ უზარმაზარი, წარუშლელი იარა დაამჩნია ყოველ ჩვენგანს და მთლიანად, ჩვენს დედა ეკლესიას. ღვთის მადლით, ყველაფერი შეიძლება აღდგეს და გამთელდეს, რადგანაც თუ რაღაც არ მოკვდა, ისე ახალი არ აღმოცენდება. როცა ადამიანი იწყებს ფიქრს საკუთარი ცხოვრების არსსა და დანიშნულებაზე, იგი აუცილებლად მიდის რწმენამდე და იმ აზრამდე, რომ უნდა იცხოვროს ეკლესიურად, თუ მისი განწყობა, რაზეც ასე ხშირად საუბრობს მისი უწმიდესობა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, არის ჯანსაღი, ანუ როცა ადამიანი ზოგადად პატიოსნად უდგება ამა თუ იმ საკითხს და არ აქვს წინასწარ ჩამოყალიბებული დადებითი, ან უარყოფითი ემოცია, ეს შეიძლება იყოს ტაძრის, მსახურებისა თუ სასულიერო პირის მიმართ და ა.შ.

გავიხსენოთ, მაგალითად, სახარების მონაკვეთი, სადაც მაცხოვარი და ფილიპე მოციქული მიდიან ნათანაელთან. ნათანაელი ეკითხება მაცხოვარს: ვინ ხარ, საიდან მიცნობ მეო. უფალი კი პასუხობს: აი, ჭეშმარიტი ისრაიტელი. რატომ ამბობს მაცხოვარი, რომ აი, ეს არის ნამდვილი ისრაიტელი, ნამდვილი რჯულის ქვეშ მცხოვრები და რჯულიერი პიროვნება და მამულიშვილი? იმიტომ, რომ ამ შემთხვევაში ნათანაელი, რომელიც სახეა ყოველი პატიოსანი ადამიანისა, არც კარგს ამბობს და არც – ცუდს. ის პატიოსნად, ნეიტრალურად სვამს კითხვებს, არანაირ ემოციას არ აძლევს საკუთარ თავზე გაბატონების უფლებას. ფაქტობრივი მასალის გათვალისწინებით მიდის კონკრეტულ აზრამდე და საბოლოო ჯამში აღიარებს კიდეც, რომ იესო ქრისტე არის მესია და დიდი წინასწრმეტყველი.

ასე რომ, ყოველი ადამიანი, რომელიც ნებისმიერი რაღაცის კვლევასა და ძიებას იწყებს, უნდა იყოს ნეიტრალური. ეს ხდება საკუთარ თავთან მიმართებაში. თუ ჩვენს თავს ან ზედმეტად კარგად ჩავთვლით, ან ზედმეტად ცუდად, ორივე შემთხვევაში ცრუ და არამართებულ მდგომარეობაში ჩავვარდებით. უნდა ვიყოთ ჯანსაღნი, სწორად შევაფასოთ საკუთარი თავი. მაცხოვარი გვასწავლის სახარებაში: უკეთუ თვალი განმარტებულ იყოს, ყოველი გვამი მთელ იყოს, უკეთუ თვალი ნათელი იყოს, თვალი სანთელია გვამისა… რა თვალით განვიხილავთ საკუთარ მდგომარეობას? სწორად, პატიოსნად ვუყურებთ, თუ საკუთარ თავს ყველაფერს ვპატიობთ და ორმაგი სტანდარტით ვმოქმედებთ, სხვისთვის არც არაფრის პატიება გვინდა, არც – გაგება, არც – მოსმენა, ან პირიქით, თავს ყველაზე უარგისად ვთვლით. თუ სწორად, სინანულით უდგება ადამიანი ამ თემას. ძალიან კარგია, რომ უღირსად ჩათვლის თავს და თავმდაბალი იქნება, მაგრამ ამას, ბუნებრივია, მიღწევა სჭირდება. წარმუდგენელია, რომ პიროვნებამ პირველ ეტაპზევე, ეკლესიაში მისვლისთანავე მთელი თავისი ცხოვრების ტვირთი, ამპარტავნებისა და სულ სხვა აზროვნებისა, ერთ წამში მოიცილოს. ეს ღვთის სასწაულია და თუ ასეთი გამონაკლისი მოხდა, კარგად ვიცით, რომ გამონაკლისი მხოლოდ წესს ადასტურებს.

რა უნდა გააკეთოს ადამიანმა ეკლესიაში მისვლისთანავე? ალბათ, ის, რომ არ უნდა აჩქარდეს და არც – იზოზინოს. უნდა მივიდეს გულით და თავისთავად, თუ ცალმხრივი დამოკიდებულება არ გვექნა, თითქოს ჩვენ ვაკეთებთ რაღაცას, ვიცავთ მარხვას, წესებს, რჯულს, მაშინ ვიქნებით მართებულნი იმიტომ, რომ ისევ სახარების სიტყვებს მოვიშველიებ, რას გვეუბნება მაცხოვარი?

– თქვენ ხართ მარილი სოფლისა, უკეთუ მარილი განქარდეს, რითღამე დაიმარილოსო. ანუ რა იგულისხმება ამ სახარებისეულ სიტყვებში? რომ მარილი კი ცოტაა, მაგრამ ეს ინახავს მთელ ხორცს გაფუჭებისაგან და სიტყვები, რომელთაც მაცხოვარი ეუბნება მოციქულებს, მათი სახით ეუბნება ყოველ ქრისტიანს. ზემოთქმულში იგულისხმება, რომ შეიძლება ცოტა იყოს მორწმუნე, პატიოსანი, მაგრამ იმ პატიოსანზეა მაინც მთელი სოფელი და ქვეყანა დამყარებული. ანალოგიურად, თუ ადამიანი პატიოსანი განწყობით არ იწყებს ეკლესიურ ცხოვრებას, არაფერი გამოუვა. ეჭვიან პიროვნებას არაფერი წარემართება ვერსად და ვერასოდეს. ეჭვით დაწყებული საქმე წარმოუდგენელია დადებითად დამთავრდეს.

ანალოგიურად, უნდა განვასხვაოთ მორწმუნის მდგომარეობა ბრმა თაყვანისცემისა და ფანატიზმისაგან, იმ რაღაც არანორმალური თავშეწირვისაგან, რაც ზოგიერთ ადამიანს ახასიათებს. არ უნდა ვიყოთ ასეთი ჯადოქრული განწყობითა და ცრურწმენებით მოცულნი, რომ იქ რაღაც კონკრეტული ადგილია, რაღაც მომენტში ჯვრის გადასახვა არ შეიძლება, ვთქვათ, დამჯდარი ხარ თუ წამოწოლილი, რომ გუმბათის ქვეშ უნდა დადგე, რადგან განსაკუთრებული მადლია, ან მარჯვენა მხარეს სხვა რაღაც ხდება და მარცხენა მხარეს – სხვა. ამ დედაბრის ზღაპრებს არანაირი კავშირი არ აქვს ეკლესიურ აზროვნებასა და სიჯანსაღესთან. აქედან გამომდინარე, ადამიანს, რომელიც იწყებს ეკლესიურ ცხოვრებას და დგამს პირველ ნაბიჯებს, პირველ რიგში, განწყობა უნდა ჰქონდეს სწორი. არ უნდა გავიფიქროთ, რომ ჩვენ მარხვას ვიცავთ და კარგს ვაკეთებთ… არა! მარხვა გვიცავს ჩვენ, რჯული გვიცავს ჩვენ, ის წესები გვიცავენ, რომელთაც გარეგნულად ვასრულებთ, რომ საერთოდ არ მოვისპოთ და ხელიდან არ წავიდეთ, არ გამოვიდეთ იმ კალაპოტიდან და ჩარჩოებიდან, რომელშიც ზოგადად მორწმუნე და კეთილი ადამიანი უნდა იყოს.

აქედან გამომდინარე, დამოკიდებულება სწორი უნდა ჰქონდეს პიროვნებას, ამ შემთხვევაში იგულისხმება შინაგანი განწყობა, თორემ, ბუნებრივია, ამ შინაგან განწყობას სჭირდება ის საფუძველი, რომელიც არის უკვე ცოდნა იმ კონკრეტული წესისა და კონკრეტული მოთხოვნებისა, რაც დგება მორწმუნის წინაშე. ამ ყველაფერს თავად ეკლესიაში სწავლობს ადამიანი და ეს ინდივიდუალურია. არ არის დამოკიდებული კანის ფერსა თუ სქესზე, მაგრამ დამოკიდებულია ადამიანის პიროვნული ცოდნის შეძენის სურვილზე, რაღაც ტემპერამენტზე, განათლებულობაზე, წარსულსა და ძალიან ბევრ ნიუანსზე, რომელთა ჩამოთვლასაც აზრი არ აქვს, რადგან დაუსრულებელია. ვერავინ იტყვის, რომ რამდენი ადამიანიცაა, იმდენია რელიგიაც. რელიგია ერთია და ჭეშმარიტი, მაგრამ სხვადასხვა ანგელოზია ღვთისგან დადგენილი ამა თუ იმ პიროვნებისთვის. რომელი ანგელოზი როგორ მოიყვანს ადამიანს ტაძარში და როგორ წარადგენს ღვთის წინაშე, ეს მხოლოდ უფალმა უწყის, რომელ ადამიანში როგორ დაითესება ის ხორბალი, რომელიც იგავში ღვთის სიტყვადაა მოხსენებული. ზოგან ხორბალი საერთოდ ვერ გამოიღებს ნაყოფს, ზოგან კი – 30-ს, 60-ს, 100 მარცვალს. ეს უკვე ჩვენზეა დამოკიდებული და პირადად ჩემი, ასე ვთქვათ, მოკრძალებული აზრი თუ შეიძლება გავურიო ამ საკითხს, ვთვლი, რომ ყოველ ადამიანს აქვს თავისი რაღაც მოცულობა, ყოველი ჩვენგანი ხომ ჭურჭელი ვართ და ტაძარი სულიწმიდისა, რომელშიც ივანებს სიწმიდე?! და თუკი ჩვენ გვინდა, რომ ტაძარში, რომელშიც ჩვენ შევალთ, ყოველთვს გვხვდებოდეს წესიერება, სისუფთავე, სიჩუმე, სიწყნარე, ლოცვის განწყობა, წესრიგი, მოძღვარი, რომელიც ღირსეულია და მართლაც, მსახურებისთვის თავშეწირული, ანალოგიურად უნდა გვსურდეს ჩვენ შიგნით, ისევე, როგორც სულიწმიდის ტაძარში როცა არ უნდა შევიხედოთ, დაგვხვდეს წესრიგი, სისუფთავე და მოძღვარი, ანუ ჩვენი გონება და გული, რომელიც ნამდვილად განწყობილია ამ ჩვენი შინაგანი ტაძრის მოწესრიგებისა და ყოველგვარი ბიწიერებისაგან დაცვისათვის. ეს განწყობა თუ აქვს ადამიანს, დანარჩენს აუცილებლად ძალიან ადვილად დაძლევს და უფალი მას დიდ მადლს მიანიჭებს.

პირველ ყოვლისა, პიროვნებამ უნდა გააცნობიეროს ის, თუ რა არის კერძო და რა – საერთო, რადგან ყოველთვის მოიპოვება რაღაც, რაც კერძოობითია და არ უნდა განვაზოგადოთ. მოდის, მაგალითად, ერთი ადამიანი, რომელიც სასოწარკვეთილებაშია ჩადენილი ცოდვის გამო. შეიძლება ეს ცოდვა ძალიან მძიმე იყოს, ან მეტნაკლებად მძიმე. ადამიანს მოძღვარი ანუგეშებს, შეიძლება საერთოდ არ უთხრას, რომ ეს ცოდვა რეალურად მართლაც მძიმეა, რადგან მრევლი სასოწარკვეთილებაშია და დასაშვებია, თვითმკვლელობის განწყობითაც. როცა დაიბრუნებს გარკვეულ დონეზე ჯანსაღ მდგომარეობას, შემდეგ დაიწყებს იგი უკვე ამ რაღაცის ნელ-ნელა სხვა კალაპოტში და სხვა რელსებზე გადაყვანას. ანალოგიური ცოდვით შეიძლება მივიდეს მამაოსთან მეორე ადამიანი, ოღონდ ღიღინითა და სიცილით. ბუნებრივია, ამ შემთხვევაში მოძღვარი მას არ აშინებს, არ უმძიმებს ამ ყველაფერს, მაგრამ უხსნის, ეს ისეთი საჭირბოროტო საკითხია, რომ ამის აგდებით განხილვა არ შეიძლება. ამ შემთხვევაში მოძღვარი ,,უმძიმებს” მდგომარეობას, უხსნის იმ საშიშროებას, რასაც ეს ყველაფერი უქადის. ერთი და იგივე რამ ერთი პიროვნებისათვის შეიძლება დამშვიდების მიზეზი გახდეს და მეორისთვის – პირიქით.

გავიხსენოთ დავით მეფსალმუნის სიტყვები: დასაბამი სიბრძნისა არს შიში ღმრთისა. რა იგულისხმება ამ ღვთის შიშში? შიში, ზოგადად, არის უარყოფითი კატეგორია, რისიც გვეშინია, გვინდა იმას გავერიდოთ, მაგრამ თუ ასე განვიხილავთ, ამ შემთხვევაში ძალიან გაუგებარი იქნება, როგორ მოგვიწოდებს ღვთის წინასწარმეტყველი და ძველი აღთქმის უდიდესი წინასწარმეტყველი იმისაკენ, რომ გვეშინოდეს ღვთისა და გავურბოდეთ მას?! შიშს აქვს მთავარი დადებითი მხარე. მაგალითად, წარმოვიდგინოთ ადამიანი, რომელიც არ აფუჭებს რაღაცას, ვთქვათ, მაღაზიას არ ტეხს. ერთი არ ტეხს მაღაზიას იმიტომ, რომ ეშინია, დაისჯება, ამის გამო დაიჭერენ და ციხეში ჩასვამენ და მეორე კი – იმიტომ, რომ მას ეს არ ეკადრება, როგორც ქრისტიანს, მის სამეგობრო წრეს, მისებრ ოჯახის შვილს და ა.შ. ორივე შემთხვევაში, გარეგნულად მაღაზია არ გატეხილა, მაგრამ შინაგანი ღირსება და სიმაღლე ამ ადამიანებისა არის სხვადასხვა და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. სხვა არის შიშის ის კატეგორია და სიმაღლე, რომელიც ერთმანეთის მოყვარულ ადამიანებში ბინადრობს. მაგ.: დედასა და შვილს, შეყვარებულებს, ცოლ-ქმარს, და-ძმას შორის, რომ ადამიანს ეშინია, მაგ.: შეყვარებულების თემა პოპულარულია, რაღაც ისეთი არ გააკეთოს, რომ ურთიერთობას ჩრდილი მიაყენოს, რაღაც დაუშავდეს, დაინგრეს, გაიბზაროს. ეს სულ სხვა შიშია, შიში იმისა, რომ არ დაკარგო ის, რაც გაქვს, არ ატკინო იმას, ვინც შენთვის ძვირფასია და საყვარელი. ეს უკვე, თავისი შინაარსით, შეიძლება ითქვას, რომ სიყვარულია და არა – შიში. ასე რომ, სწორი განწყობაა, ვფიქრობ, პირველ რიგში, მაინც უმთავრესი, რაც ეკლესიაში მოსულმა ადამიანმა უნდა შეიქმნას, პიროვნებამ, რომელიც ფიქრობს, რომ უნდა გახდეს მრევლი და იცხოვროს ეკლესიურად”.

როგორ შევარჩიოთ მოძღვარი?

ძალიან ფართო თემაა და ვერც ერთი ფორმატი ვერ ეყოფა მოძღვრის არჩევის საკითხს. ეს ინდივიდუალურია და ბევრი დამოკიდებულება არსებობს ამასთან დაკავშირებით. ერთია, რომ ადამიანს აქვს თავისუფალი ნება, რომელიც ღმერთმა მისცა და ეს თავისუფალი ნება, ბუნებრივია, ტყუილად და ამაოდ არ მოუნიჭებია. უფალი როგორც უგონიერესი არსება, არაფერს აკეთებს ისეთს, არაფერს გვაძლევს ისეთს, რაც არ გვჭირდება. რადგან მოგვცა, ე.ი. ეს ჩვენვის აუცილებელი და სავალდებულოა. ყოველი წმიდა მამა და მთელი ეკლესიური აზროვნებისა და თხრობის ტრადიცია გვაუწყებს, რომ კარგი მოძღვრის გარეშე ცხონება, ფაქტობრივად, შეუძლებელია და ეს არის ნახევარი საქმე გაკეთებული ადამიანის მიერ თავისი სულიერი ცხოვრების გზაზე.

ვფიქრობ, რომ თუ ეს საკითხი ზრდასრულ ადამიანს ეხება, არ არის აუცილებელი, მაინცდამაინც ტაძარში პირველივე ფეხის შედგმაზე ვისაც დაინახავს, მაშინვე მივარდეს მას და უთხრას, რომ ის იყოს მისი სულიერი მოძღვარი. ყველას აქვს უფლება, შეარჩიოს არა მარტო ტაძარი, ვთქვათ, სახლთან თუ სამსახურთან სიახლოვეს, არამედ ის, თუ რომელ მოძღვართან უფრო უადვილდება მას გულის გახსნა. აქ კვლავაც პიროვნულ ღირსებაზე უნდა გავამახვილოთ ყურადღება, რომ ძალიან ბევრ მრევლს მოსწონს, როცა მოძღვარი მისი მეგობარია. ბუნებრივია, მეც, როგორც მოღვარი, ჩემი მრევლის მეგობარი გახლავართ გარდა იმისა, რომ მათი სულიერი მამა ვარ. ყოველი ჩვენგანი ქრისტეს შვილია. ჩვენ ერთი ბარძიმიდან ვეზიარებით, მაგრამ მინდა გითხრათ, რომ გაშინაურება, ზედმეტი ფამილარობა იწვევს ურთიერთობის გაუკუღმართებას მოძღვარსა და სულიერ შვილს შორის, რაც წმიდათაწმიდაა. არ უნდა გავუშინაურდეთ იმას, რაც ღვთისგანაა დადგენილი. მაგ.: ხელზე მთხვევა არ უნდა იქცეს პათოლოგიად, რადგან ჩვენ ვემთხვევით რომელ მარჯვენას? მაცხოვრის ჯვარზე გაკრულ მაკურთხებელ, მაცხოვნებელ მარჯვენას. მოძღვარი ხელში გვიდებს თავის ხელს, ქრისტეს მიერ მაკურთხებლად დადგენილ მარჯვენას, ანუ კვლავაც ქრისტეს მარჯვენას. გავიხსენოთ გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება, რომ მღვდლობა ქრისტეს ნაცვალობაა.

ყოველ ჩვენგანს ეს თავისუფალი ნება გვრჩება და ვფიქრობ, მრევლმა გარკვეული პერიოდი უნდა გაატაროს კიდევაც, თუ მას შინაგანი მზაობა არ აქვს მოძღვართან მისვლისათვის. შეიძლება ეს იყოს ერთი დღე, კვირა, თვე, თუმცა, ბუნებრივია, თუ დაიწყო სიარული, აღარ უნდა შეწყვიტოს. უნდა იაროს რეგულარულად, დაესწროს მსახურებებს, მოისმინოს ქადაგებები, შეაფასოს თავად ეს ქადაგება, იფიქროს მის შინაარსზე, დააკვირდეს აუცილებლად მსახურებას. შეიძლება გაუჭირდეს 2 საათი, საათნახევარი, თუ სამი საათი ყურის მიდევნება, მაგრამ იფიქროს იმაზე, თუ როგორია ღვთის მოწყალება, კაცთმოყვარება და გაიაზროს ნელ-ნელა, გააჯეროს ზოგადად თავისი ყოველდღიურობა ღვთით. ეს არის ყოველი ჩვენგანის ცხოვრების წესი, რომ დღის განმავლობაში რაც შეიძლება მეტად გვახსოვდეს უფალი და არ შევცდეთ. ისევ დავით მეფსალმუნეს დავესესხები: მათ ფიქრებში ღმერთი არ იყოო, ამბობს მეფე, ისინი წარწყმდნენ, წახდნენ და დაიკარგნენ, ანუ თუ ჩვენს ფიქრებში ღმერთი არ არის, თუ ჩვენ სანამ ნაბიჯს გადავდგამთ, არ ვიფიქრებთ, ეს მოსაწონი იქნება თუ არა ღვთისათვის, ბუნებრივია, რომ მისი შვილები არ ვიქნებით.

ძალიან ბევრი ამბობს, რომ მე ამა და ამ ადამიანის, მოძღვრის სულიერი შვილი ვარ. შინაარსობრივად შეიძლება მრევლი ორ კატეგორიად დაიყოს: მართლაც სულიერი შვილი და ისინი, ვინც მოდიან ტაძარში და მიდიან. სულიერი შვილობა სულ სხვა სიმაღლეა. ზოგადად, შვილობა თავისთავად განსხვავებულ პატივს, რაღაც მემკვიდრეობას გულისხმობს, ანუ შვილი, ბუნებრივია, ინტერესდება იმით, თუ რისი მემკვიდრეა. მას სურს, მთლიანად გაიგოს ის, რაც მასთან მოიტანა მშობელმა. შვილს უნდა, ღირსეულად გააგრძელოს ის, რაც მანამდე მოსულა, გაიაზროს, რა უნდა გააგრძელოს და რა – დატოვოს. ეს სულ სხვა სიმაღლე და სიახლოვეა მოძღვარსა და სულიერ შვილს შორის.

ბევრი ადამიანი მოდის, სტანდარტულად იტყვის აღსარებას, რაღაც რჩევებს გაითვალისწინებს, მსახურებას არ გააცდენს, სებისკვერსა და ნაკურთხ წყალს მიიღებს, ეზიარება, ანუ შემოიფარგლება მხოლოდ წესების აღსრულებით. წესების აღსრულება და სულიერი შვილობა კი ნამდვილად არაა ერთი და იგივე. სულიერი შვილობა სხვა სიმაღლეა, სურვილია, მართლა შესწვდე სულიერებას. ჯადოქრული დამოკიდებულება არ უნდა გვქონდეს ჯვრის, მეტანიის მიმართ და ა.შ. რომ იქ რაღაც თილისმაა, რომ შვიდგზის ზეთისცხება თურმე რაღაცას უხდება, ზიარება ამისვის ყოფილა კარგი… ქრისტე მოვიდა იმისთვის, რომ მთლიანი ადამიანი გადაერჩინა და მისი მიწიერი ცხოვრება არის მაგალითი ყოველი ჩვენგანისთვის. როგორები უნდა ვიყოთ, რა უნდა ვაკეთოთ, ვის რა ვაპატიოთ… მან ზოგადად პრინციპი და შინაარსი შეცვალა საგნებისა და არა – თავად საგნები. მაგალითად, გავიხსენოთ პეტრე მოციქულის კითხვა: რამდენჯერ უნდა ვაპატიო იმას, ვინც მე მაწყენინა, შვიდჯერო? გვახსოვს, ძველ აღთქმაში იყო წესი, სამჯერ უნდა გეპატიებინა მხოლოდ მწყენინებლისთვის. ანუ ამ შემთხვევაში მოციქულმა თითქოს ისეთი რაღაც თქვა, რომ თავის შექებას ელოდა, რადგანაც ის ორჯერ და კიდევ უფრო მეტჯერ ფიქრობდა ადამიანის პატიებას, არა! სამოცდაათჯერ შვიდჯერ აპატიეო, ეუბნება მაცხოვარი. ჩვენ თუ აქ ის ვიგულისხმეთ, რომ კაცი ზის და ანგარიშობს და მერე ვიღაცას ეუბნება, ბოლო 10 პატიება დაგრჩაო, ეს იქნება სიგიჟე. ეს დიდი რიცხვი მაცხოვარმა თქვა უსასრულობის შინაარსით, ანუ რამდენჯერაც საპატიებელი იქნება, იმდენჯერ უნდა ვაპატიოთ. მან შეცვალა პრინციპი, რაოდენობა კი არ გაზარდა?! თუ შინაარსი არ შეიცვალა ადამიანში და ფერისცვალება არ მოხდა მასში, ბუნებრივია, ეს ყველაფერი იქნება ამაო და ფიჭი, მისი მთელი ცხოვრება კი – დასანანი და გულდასაწყვეტი, რადგან მცდარი ორიენტირით განვითარდა. თუ აზროვნება არ აქვს ადამიანს სწორი, ის აუცილებლად მივა რაღაც შეცდომამდე. ანუ თავიდანვე ნახევარი გრადუსითაც გადახრა რომ იყოს კუთხის გავლებისა თუ კედლის აშენების დროს, კედლის ბოლოში შეიძლება ეს ნახევარი გრადუსი გახდეს ნახევარი მეტრი, კიდევ უფრო შორს კი – კილომეტრი. თუ ადამიანს სწორად არ აქვს განსაზღვრული ორიენტირები და ყოველ შემთხვევაში, არ ცდილობს, რომ განსაზღვროს სწორად, არ ენდობა ეკლესიურ სწავლებას და რაღაცას იწონებს და რაღაცას – არა, აუცილებლად ჩავარდება ცდომილებაში, რადგან ეკლესია არ არის, უხეშ შედარებას მოვიყვან, ხაჭაპური, რომ ყველი მოგწონდეს და ცომი – არა. ეს არის მთლიანობა და მილიონს რომ ერთი კაპიკი დააკლდეს, მილიონი აღარ იქნება. სრულყოფილს არც არაფერი უნდა მოაკლდეს და არც არაფერი – დაემატოს. ეს არის ის წავლება, რაც იყო, არის და იქნება ვიდრე მეორედ მოსვლამდე. და ეკლესია სწორედ ამიტომაა ძვირფასი, რომ ის, რაც იყო კარგი გუშინ, კარგია დღესაც და ასე იქნება ყოველთვის. ესაა ჩვენი სიმყარე, ესაა ჩვენი სიმდიდრე და ნამდვილად არავინ უნდა უკიჟინებდეს ეკლესიას იმას, რომ რაღაცას ფეხს არ უწყობს. თავად ჩვენ კი ვუწყობთ ფეხს იმ აზროვნებას, რომელიც ძალიან გვისწრებს ყოველ ჩვენგანს?! ვცდილობთ მაინც, რომ დავადგეთ ამ გზას? აი, ჯერ ამაზე უნდა დავფიქრდეთ.

როგორ უნდა მოვემზადოთ აღსარებისა და ზიარებისათვის?

ანალოგიურად, საკუთარი თავის გამოკვლევით, ძიებით მიდის ადამიანი აღსარებამდე. აღსარება არის იმ საიდუმლოს გარეგანი გამოვლინება, რომელსაც ეკლესია სინანულის საიდუმლოდ იცნობს. სინანულის უმთავრესი თვისება ისაა, რომ ადამიანის სულში იწყება ეს მდგომარეობა და აღსარება არის უკვე მისი გარეგანი გამოვლინება. ზოგადად, მართლმადიდებლურ საიდუმლოთა და მთელი ჩვენი ეკლესიური ცხოვრების შინაარსი გახლავთ ის, რომ ადამიანი უნდა გამთლიანდეს, გამთლიანდეს იმ მდგომარეობიდან, რომელშიც იგი ცოდვამ ჩააგდო. დავაკვირდეთ, რას იწვევს ცოდვა ჩვენში? იწვევს რაღაც შინაგან გაუცხოებას, ეჭვებს, შინაგანად გვანგრევს, გვამსხვრევს ძალიან ბევრ ნაწილად. ეს შინაგანი დამსხვრეულობა უნდა გამთლიანდეს ადამიანში. მთელი ეკლესიური ცხოვრება და აზროვნება ამისკენაა მიმართული, ამ გაჯანსაღებისა და გამთლიანებისაკენ. ამის მკაფიო მაგალითია სინანულის საიდუმლო, რომელიც შიგნით, სულში იწყება, გარეგანად კი ფიზიკური სხეულის მიერ აღსარებით მთავრდება. აღსარება და აღიარება ერთი და იგივე ცნებაა. აღსარებით, ანუ საკუთარი მდგომარეობისა და იმის აღიარებით, რაც ადამიანმა დააშავა და ინანა, პიროვნება ღვთისგან იღებს მიტევებას. სინანულს აქვს აუცილებელი, წარუვალი თვისება, რომ აღარ გვინდა გავიმეოროთ ის, რასაც ვნანობთ, აღარ გვინდა აღმოვჩნდეთ იმ მდგომარეობაში, რისაც შეგვრცხვა.

ვთქვათ, სიგარეტის მოწევა. ამ მავნებელ ჩვევას შეიძლება მთელი წელი ვერ დაანებოს ადამიანმა თავი, მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ იგი ამას უნდა შეეგუოს, რომ მან მაინც იგივე უნდა ჩაიდინოს და აღსარებას არ იტყვის ამიტომ. ვერც ერთი ოჯახისშვილი ვერ დამიმტკიცებს, რომ რაღაც განსხვავებული ჭუჭყი ყრია მასთან სახლში, მაგრამ ყოველ დღე იქნება, თუ კვირაში ერთხელ, ყველა მაინც ალაგებს თავის სახლს. ვინმე მეტყვის, რომ განსხვავებულად ისვრება, რომ მიდის სახლში და აბაზანას იღებს? არა! ამიტომაც შეიძლება არაფერს განსხვავებულს და ახალს ჩვენ არ ჩავდიოდეთ, მაგრამ ის აღსარება მაინც უნდა ვთქვათ, კვლავაც უნდა დავაფიქსიროთ ღვთის წინაშე, რომ მე ამას ისევ ვნანობ, ისევ ვცდილობ და ვიბრძვი, რომ ეს გამოვასწორო. თუ ის დაიცალა იმ შინაგანი მდგომარეობისგან, რაცაა, მართლაც, სინანული და დარჩა მხოლოდ რაღაც გარეგან კონსტატაციად ფაქტებისა, ეს უკვე სინანული აღარ იქნება. სინანული არის ბრძოლა და სიხარული, რადგან ქრისტე ამბობს: მე ვარ ანი და ჰოე, სინანული არ არის მხოლოდ წუხილი, სინანული საოცარი სიხარულია, სიხარული იმისა, რომ ღმერთმა მოიღო მოწყალება და დამანახა ჩემი მდგომარეობა. გიორგი მთაწმიდელი ამბობს, რომ ფიცხელ არს სენი, მაგრამ უფიცხლეს უმეცრება სენისაო, ანუ ერთია, რომ ადამიანი ავადაა და მეორეა, რომ მას წარმოდგენა არ აქვს, რომ ავადაა და საერთოდ არ მკურნალობს. ასე რომ, ადამიანმა თუ ეს გააცნობიერა, იგი აუცილებლად დიდი სიხარულითაა სავსე და მადლობას უხდის უფალს იმისთვის, რომ მან საშუალება მისცა, დაენახა თავისი მდგომარეობა, მიანიჭა განწყობა, რომ ეს მდგომარეობა გამოესწორებინა, უბოძა სწორი აზროვნება, რომ მან გაიაზრა ამ მდგომარეობის ავი და კარგი და ძალა მისცა, შეეცვალა ის, რისი შეცვლაც სურდა და ა.შ. ანუ სინანული, უპირველეს ყოვლისა, არის სიხარული, რადგან ამ დროს ხდება აღმოჩენა ჩვენში იმ ზედმეტობისა, იმ გაუკუღმართებისა, რაც აუცილებლად უნდა მოვიცილოთ.

როგორ უნდა ვილოცოთ?

ალბათ, ყველას გვინახავს, თუ როგორ ემსგავსებიან ერთმანეთს ადამიანები, რომელთაც გარკვეული პერიოდის გატარება უწევთ ერთად, მაგალითად, მეგობრები, ჯგუფელები, დები, ძმები, ერთი ოჯახის წევრები. ნათქვამია, ხარი ხართან დააბიო… რატომ? იმიტომ, რომ ვისთანაც გაქვს ხშირი ურთიერთობა, იმას ემსგავსები. სახარებაში როგორც წერია: სადაც იყოს საუნჯე თქვენი, იქაც – გული თქვენიო. სადაც რაღაც გეძვირფასება, შენც იქითკენ მიდიხარ. ქართლში ასეთი გამოთქმა არსებობს: ღმერთივით კაციაო. ბუნებრივია, ღმერთად არავინ თვლის და სალოცავად არავინ გახდის თავის მეზობელს, მაგრამ გულისხმობენ განსაკუთრებული დიდსულოვნებით, დიდბუნებოვნებით დაჯილდოებულ ადამიანს და ასეთ, შეიძლება ითქვას, რაღაც დონეზე მკრეხელურ ეპითეტსაც კი უძღვნიან, ანუ აქ რა იგულისხმება? ვთქვათ, გაქვს მხატვართან ურთიერთობა, იცვლება შენში ყველაფერი, ფერს სხვა მნიშვნელობა ენიჭება. შეგვიძლია გავიხსენოთ ჩინელი მხატვრები, ტუშით რომ ხატავდნენ. მარტო შავად ხატავდა რიგითი ჩინელი მხატვარი, არაპროფესიონალი, მაგრამ ამავე დროს 50-60 შავ ფერს არჩევდა. მაგალითად, პოეტისთვის სულ სხვა არის სიტყვა, მუსიკოსისთვის – ბგერა. ასე რომ, რა წრესთანაც გაქვს ურთიერთობა, ემსგავსები კიდეც ნელ-ნელა მას.

ანალოგიურად შეიძლება ვიფიქროთ ამ შემთხვევაშიც. თუ გვაქვს ხშირი ურთიერთობა უფალთან, ნელ-ნელა ჩვენშიც იმატებს ხვედრითი წილი საღვთო მადლისა და ჩვენ, როგორც ჭურჭელი, რომელსაც რაღაც ტევადობა გააჩნია, ვიწყებთ ზრდას. ვიყავით, ვთქვათ, ერთი ლიტრის მოცულობის. ღმერთი კი გვაძლევს საშუალებს, რომ გავხდეთ 10 ლიტრის მოცულობის და ჩვენში უფრო მეტმა რაღაცამ შეძლოს დატევა, არ იყოს ეს ყველაფერი ცარიელი, რადგან სიცარიელეს ვერ გუობს ადამიანი და მიტოვებულ ეკლესიას ეშმაკები ეპატრონებიან. ღმერთმა ყველა ადამიანი, როგორც ღვთის ტაძარი, დაიფაროს ამ ყველაფრისგან.
აქედან გამომდინარე, ლოცვა, როგორც საუბარი ღმერთთან, ეს არის აუცილებელი ატრიბუტი ჩვენი ცხოვრებისა. ლოცვა და მარხვა ის პირველი იარაღაი ჩვენი პიროვნული შინაგანი სულიერი ზრდა-განვითარებისა, რომელიც ღმერთმა ჯერ კიდევ სამოთხეში მოგვცა. რა ევალა ადამს, პირველ ადამიანს, რომელიც ყოველი ჩვენგანის პირველსახეა? ებარა, რომ რაღაც არ შეეჭამა და იგი მთელი დღე ურთიერთობდა ღმერთთან, რომელიც მასთან პირდაპირ მიდიოდა ედემის ბაღში, ანუ იგი, როგორც უცოდველი, დაუბრკოლებლად ურთიერთობდა უფალთან. შეგვიძლია ვთქვათ, ლოცულობდა, ესაუბრებოდა მაცხოვარს ყველანაირი დაბრკოლების გარეშე, რადგან ცოდვები არ ჰქონდა. ჩვენ თუ რაიმე დაბრკოლება გვექმნება ლოცვის დროს, გონება გვეფანტება, ეს არის ცოდვის შედეგი. ადამი რაღაც დონეზე მარხულობდა. არ არსებობს მარხვა, რომელიც არ გახსნილდება. აუცილებლად გახსნილდებოდა ის მარხვაც, რომელის მას ჰქონდა დაწესებული, უბრალოდ ადამმა დროზე-ადრე მიიღო ის, რაც არ უნდა მიეღო. ასე რომ, ეს გახლავთ პირველი იარაღები, რომელიც სამოთხიდანვე მოგვყვება ჩვენ, ადამიანებს ჩვენი სულიერი პიროვნული მთელი არსებით ზრდისა და კულტივაციისათვის, იმისთვის, რომ უფრო მეტად დახვეწილი და უფრო მეტად ადამიანურები ვიყოთ. შეგვიძლია ერთ წერტილამდეც დავიყვანოთ მთელი ქრისტიანობის აზრი, ღმერთი კი ცდილობს, რომ გვაქციოს ადამიანებად. ესაა მთელი ეკლესიის მსახურება, რომ ადამიანმა არ დაკარგოს ადამიანის სახე. არაფერი სხვა არ ავალია კაცს, იყოს ისეთი, როგორიც იგი ღმერთმა გააჩინა. უფალმა კი ყოველი ჩვენგანი გააჩინა კეთილად. რატომ არის ეკლესია წმიდა? იმიტომ, რომ ეკლესიაში შესვლისას, ნათლისღებისას ყოველი ჩვენგანი მთლიანად განწმედილია ყოველგვარი ბიწისაგან, ყველანაირი ცოდვისაგან, რაც კი მას ოდესმე ჩაუდენია და რაც კი მას გადმოეცა ადამისგან, როგორც პირველი შემცოდველისაგან. ყველა ჩვენგანი წმიდად, განოლებული და დადებითი მდგომარეობით შევყავართ ტაძარში უფალს და უკვე ჩვენზეა დამოკიდებული ამ დადებით, ყველანაირი ვალისგან და ცოდვისგან დაცლილ მდგომარეობას საით მხარეზე გავაგრძელებთ. არ არსებობს მორწმუნე, რომ მას ლოცვა არ უყვარდეს.

რაც შეეხება ლოცვების წაკითხვას, ელემენტარულია, რომ ადამიანმა დილა-საღამოს ლოცვები უნდა იკითხოს. ზოგადად, მორწმუნეს თვითონ უნდა უჩნდებოდეს სურვილი, რომ დღე ლოცვებით, უფლის სახელის ხსენებითა და დიდებით შეავსოს. მაგალითად, მადლობა, ღმერთო, რომ საჭმელი მაქვს, მადლობა, რომ სტუმარი მოდის ჩემთან, რომ მეც მიმესვლება ვიღაცასთან სტუმრად, შემიძლია ვუმასპინძლო, მადლობა ღმერთო, რომ ეს საჭმელი დაყვედრებული არაა, ჩემი ნაოფლარია და არა – მოპარული და სხვისი ჯიბიდან ამოღებული. წამი არაა ისეთი, რომ მიზეზი არ გვქონდეს უფლისათვის მადლობის თქმისა. ერთია, რომ პირად, საკუთარი სიტყვებით ლოცვაზე არასოდეს, არც ერთ ეტაპზე არ უნდა თქვას ადამიანმა უარი, მეორე, რომ ელემენტარული ლოცვები ვიკითხოთ. ძალიან კარგია საკუთარი თავის აღსადგენად მთელი დღის განმავლობაში შვიდგზის ლოცვების კითხვა, რასაც უდიდესი მადლი აქვს. ზოგმა შეიძლება ერთი ფასალმუნის კითხვით დაიწყოს და ყველაზე დიდი მკითხველი გახდეს. ზოგმა კი მთელი კანონის კითხვით დაიწყოს და შემდეგ საერთოდ დაანებოს თავი და ძალიან გაუჭირდეს იმ მდგომარეობის აღდგენა და დაბრუნება. ამ მარხვაში კარგია ეფრემ ასურის ლოცვის კითხვა დილა-საღამოს ლოცვების შემდეგ. ასე რომ, ზომიერება და სიფრთხილე არის ერთ-ერთი უმთავრესი საწინდარი ადამიანის ქრისტიანული ცხოვრებისა.

რა მნიშვნელობა აქვს ჯვარს, ხატს?

ეს ატრიბუტები გარეგნული გამოხატულებაა ჩვენი ქრისტინობისა. ჯვარი – ეს არის უძლეველი იარაღი, იარაღი ეშმაკის დამარცხებისა, ძლევისა, რომელზეც მაცხოვარმა აღასრულა ჩვენი გამომსყიდველობითი მსხვერპლი. ჯვარზე დათხეული სისხლით ვართ ყველანი გადარჩენილნი და ჯვარი გახლავთ ყველაზე დიდი სიმბოლო ქრისტიანობისა. ჯვრის კურთხევა – ეს არ არის შემდგომში შექმნილი უამრავი სხვა წესის მსგავსად. ეს უძველესი სამოციქულო ტრადიციაა. ქრისტიანთა პირველივე თაობიდან მოდის ჯვარი, როგორც სახე ქრისტიანობისა და ჩვენი ცხოვრებაც რაღაც დონეზე გახლავთ ჯვარი.
რაც შეეხება ხატს, უნდა ითქვას, რომ ეს არ არის არანაირი კერპი, არანაირი წარმართობა. ხატი, უბრალოდ, სახეა იმისა, ვისაც ჩვენ პატივს მივაგებთ. ეს გახლავთ განღმრთობილი სახე წმიდანებისა. ესაა თავის დროზე იმ დანიშნულების მატარებელი, რაც იყო უსიტყვო ღვთისმეტყველება, რადგან უამრავი წერა-კიხვის არმცოდნე ადამიანი შეიძლება შესულიყო ტაძარში. ასეთი ძალიან ბევრი იყო, თუნდაც გასული საუკუნის ჩათვლით მთელ მსოფლიოში, თუნდაც ახლა და ისინი აკვირდებოდნენ სცენებს და ხედავდნენ ამაღლებას, ფერისცვალებას, ნათლისღებას… და ხვდებოდნენ, რომ რაღაც მოვლენა იყო აქ აღწერილი. ბუნებრივია, იწყებოდა აქ კითხვა, ან თვითონვე ერკვეოდნენ ამ ყველაფერში და ეს იყო უსიტყვო ღვთისმეტყველება, უსიტყვო თხრობა ამა თუ იმ სახარებისეული თუ წმიდანის ცხოვრების ამბისა. ანუ ჩვენ არ ვცემთ პატივს მასალას, არამედ პატივს მივაგებთ გამოსახულებას და არ აქვს მნიშვნელობა არც ჯვრისა და არც ხატის შემთხვევაში, ოქროსი იქნება, თუ ხის.

ხატი აუცილებელი და ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია მორწმუნისა და ის, თუ რამდენი ხატი ექნება მორწმუნეს, მის პიროვნულ სურვილზეა დამოკიდებული. სერაფიმე საროველი ქართული სინამდვილის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და უდიდესი მამა და მოძღვარია. მას ერთი ხატი ჰქონდა მთელი ცხოვრება. ერთი პატარა მარგალიტი უფრო ძვირფასია, ვიდრე ერთი მანქანა ქვა. ასე რომ, ადამიანს სწორი დამოკიდებულება უნდა ჰქონდეს ამ საკითხან დაკავშირებით. მცდარი და უკუღმართული დამოკიდებულებაა შერჩევა და დაყოფა ხატებისა, რასაც ეკლესიაშივე აქვს საფუძველი. არსებობს ივერიის ღვთისმშობელი, ყაზანის, სამხელა და ა.შ, თუმცა ღვისმშობელი არ უნდა გავამრავლოთ და გვახსოვდეს, დედა ღვთისა ერთია, ასევე, წმ გიორგი, არ აქვს მნიშვნელობა ფეხზე დგას, თუ ცხენზე ზის და ეს ცხენი მარჯვნივ მიდის, თუ მარცხნივ. ის წმიდა გიორგია. ასეთი მცდარი და მკითხაური დამოკიდებულება არ უნდა იყოს ეკლესიაში.

ეკლესიური ცხოვრების დაწყებას თან ახლავს განსაცდელები…

მგლის შიშით ცხვარი არავის გაუწყვეტავს. უამრავი განსაცდელი შეიძლება მოევლინოს ადამიანს, მაგრამ ნეტარ იყოს დევნული სიმართლისათვის. ნეტარებას მიიღებს ის, ვინც წმიდაა გულით. ბუნებრივია, უმანკოებას დაცვა სჭირდება. მაცხოვარი როდესაც ამბობს, იყავით უმანკო, როგორც მტრედი, მაგრამ გონიერი, როგორც გველიო, ამას თავისი შინაარსი აქვს. ეს უმანკოება და სიწმიდე შეიძლება ერთ წუთში წყალმა წაიღოს, თუ ადამიანმა ამ ყველაფერს სიფრთხილე და გონიერება არ დაურთო. განსაცდელი შეიძლება მოევლინოს ადამიანს ახლობლებისგან, შორებლებისგან, მაგრამ მისთვის თუ სიმართლეა უმთავრესი და სწორი განწყობა გააჩნია, იგი ყველაფერს დაითმენს. ნუ დაგვავიწყდება, რომ დასაწყის ეტაპზე, მითუმეტეს, ძალიან გვეხმარება უფალი თითოეულ ჩვენგანს და ეს, ალბათ, ყოველ მორწუნეს გამოუცდია მეტნაკლებად საკუთარ თავზე, რომ პირველ ნაბიჯებს თითქოს ისე მსუბუქად ვდგამთ, რომ არაფერი გვეზარება, არ ვაცდენთ უქმეებს, თუმცა შემდეგ ყველაფერი ნელდება და აღარც ლოცვის წაკითხვა გვინდა, აღარც – ტაძარში მისვლა. გვეხალისება, მაგრამ გვეზარება, ყველა საქმე მაშინ წამოყოფს თავს, ზოგს შვილი აწუხებს, ზოგს – მშობელი, ზოგს – მეგობარი, ზოგს – სამსახური… პირველი ნაბიჯები – ეს არის ბე და თამასუქი ღვთის მიერ ჩვენთვის მოცემული. ბავშვს ჯერ საერთოდ ხელში აყვანილს ადგმევინებენ პირველ ნაბიჯებს, აჩვევენ იმ გზას, რომელზეც მას სიარული მოუწევს. მერე, უბრალოდ, ფეხის მიწაზე დაკარებას ასწავლიან, შემდეგ ცალი ხელი აქვთ მოკიდებული, რომ არ წაიქცეს, ბოლოს გვერდით მიჰყვებიან პატარას და ბუნებრივია, არც ერთი გონიერი მშობელი არ ტოვებს მას. ერთ დღეს კი ბავშვმა აუცილებლად უნდა გაიაროს დამოუკიდებლად, მაგრამ მთელი ეს მოსამზადებელი სამუშაო ჩატარებულია იმისათვის, რომ პატარას თავის დროზე გაუადვილდეს ნაბიჯის გადადგმა.

ის, რომ თავიდან ადვილად დავდივართ, ეს არის პირველი ნათლისღების მადლი ეკლესიაში ახალმოსულისთვის ღვთისაგან მოვლენილი. ადამიანს არასოდეს ტოვებს ღმერთი და არ დავიჯეროთ, თითქოს რაღაცას ჩვენ ვაკეთებთ. უფალი გვაკეთებინებს სიკეთეს და ამის ძალასაც თავად გვაძლევს. მრავალ ჭირ არიან მართალთათვის, რა ვქნათ?! სამოთხე იმდენად დიდი რამაა, რომ მთელი ცხოვრება რომ უცოდველად განვვლოთ, მაინც არ ვიმსახურებთ მას, მაგრამ უფალი მას გვაძლევს. ასე რომ, სწორი განწყობა უნდა გვქონდეს და შეძლებისდაგვარად, ვიშრომოთ სასუფევლის დამკვიდრებისათვის. სასუფეველი ცათაი იიძულების. თუ თავს არაფერი მოსთხოვე, ღიღინ-ღიღინით ამხელა რაღაცას არავინ მოგცემს. არ არსებობს განსაცდელი, რომელიც ღვთის კაცთმოყვარებას აღემატება. ისეთ განსაცდელს უფალი არასოდეს მოუვლენს ადამიანს, რომლის ატანაც არ შეუძლია მას, რადგან უფალი არის მეუფე, რომელსაც ყოველი კაცის ცხონება სურს, რომელიც თვითონ დაიბადა ჩვენი ცხონებისათვის. შესაბამისად, იგი არ დაუშვებს ჩვენს ისეთ მდგომარეობაში მოხვედრას, რაც ჩვენთვის მარგებელი არ იქნება. ვიღაცისთვის – გამოსაფხიზლებლად, ვიღაცისთვის – უფრო მეტად გულის ასანთებად… ასე რომ, ეს არ არის ის, რასაც უნდა შევუშინდეთ. მეომარი არ არსებობს სახლში მამაცი და ბრძოლის ველზე მშიშარა, ან არის ნამდვილად მამაცი, ან – არა.

თათია ნავროზაშვილი