“ვერასოდეს ვიფიქრებდი, რომ ასე გავკადნიერდებოდი და წმინდანთა პარაკლის-დაუჯდომლებს შევადგენდი, თუმცა გამოუკვლეველია გზანი უფლისანი…”

ქალბატონი თინათინ მჭედლიშვილი 10 წელია წმიდათა ღვაწლის, პარაკლისთა და დაუჯდომელთა შემდგენელ-გამომცემელია. თავდაპირველადვე იცოდა, რომ ჯვარი, რომელიც იტვირთა, ადვილად სატარებელი არ იქნებოდა. ცდილობს, უფლის მიერ დაკისრებული ჯვარი ღირსეულად ატაროს. თუ როგორ იქმნება წმიდანთა პარაკლისები და დაუჯდომლები, “ამბიონს” თავად ქალბატონი თინათინი ესაუბრა.

თინათინ მჭედლიშვილი: “1991 წელს ჩემი დის – მედავითნე თამარ მჭედლიშვილის გარდაცვალების შემდეგ, რომელიც ახლად გახსნილი ეკლესიებისთვის პარაკლიტონებს ბეჭდავდა, დიდი მოთხოვნილების გამო იძულებული გავხდი ეს საქმე გამეგრძელებინა. რა თქმა უნდა, ნუსხა-ხუცურად კითხვაც კარგად ვიცოდი და 1991 წლის 27 აგვისტოს, მიძინების დღესაწაულის წინადღეს, საღამოს მსახურებაზე ნაძალადევის ივერიის ღვთისმშობლის ეკლესიის წინამძღვრის, მამა ვახტანგ ასათიანის დაჟინებული თხოვნით, ყოველგვარი წინასწარი სწავლისა და მომზადების გარეშე დავდექი მსახურებაზე და იმ დღიდან გავხდი ამ ტაძრის მედავითნე, შემდგომში ქართული გალობაც შევისწავლე და ჯერ იქვე ვგალობდი და შემდეგ სხვადასხვა ტაძრებში მომიწია როგორც გალობა, ასევე კითხვა. ვინაიდან ლიტერატურის კითხვა ადრეული ბავშვობიდანვე ძალიან მიყვარდა, ეკლესიური ცხოვრების დაწყების შემდეგ (1988 წ.) წმიდა წერილის შესწავლასთან ერთად სისტემატურად ვეცნობოდი სხვა საეკლესიო ლიტერატურას და განსაკუთრებით ძველ ქართულად გამოცემულ ჰომილიებსა და წმიდა მამათა ცხოვრება-პატერიკებს.

2002 წელს ჩემს მეგობართან წმინდა ნიკოლოზის მირონმდინარე ხატი მობრძანდა და დაუჯდომელი რომ წავუკითხეთ, არ მომეწონა, რუსულიდან ძნელია ლოცვის თარგმნა. მე, როგორც მედავითნე, ულამაზეს ლოცვებსა და საღმრთისმსახურო ტექსტებს ვიყავი ჩვეული და ჩემი ერი კი რუსულიდან გაურკვეველი პიროვნებების მიერ თარგმნილ დაუჯდომლებს კითხულობდა. გადავწყვიტე, რაც შეიძლება მეტი ლოცვა ამომეკრიბა საღმრთისმსახურო წიგნებიდან და მრევლისთვის ხელმისაწვდომი გამეხადა. პირველად წმინდა ნიკოლოზის რვახმიანი საგალობელი ამოვკრიბე პარაკლიტონის ხუთშაბათის საკითხავებიდან, პარაკლისი შევადგინე მეორე ხმის საშუალებით, ხოლო დაუჯდომელი რუსულ დაუჯდომელს შევადარე და გავასწორე შეძლებისდაგვარად. ამას ხელნაწერის სახით ვავრცელებდი ქსეროქსზე გამრავლებულს. ვცდილობდი მენახა ვინმე, ვინც თავისთავზე აიღებდა გამოცემას. თუმცა ვერავინ მოვძებნე, ვისაც ვანდობდი ამ საქმეს და თვითონ გამოვეცი. შემდეგი წმიდა გიორგის კრებული იყო, რომელშიც შეძლებისდაგვარად შევკრიბე მასზე შექმნილი საგალობლები, პარაკლისი კვლავ ძველი საგალობლიდან ამოვკრიბე და დაუჯდომელიც გავასწორე. მესამე კრებული იყო „ლოცვანი სინანულისანი, მარხვისანი და შესვენებულთანი“, სამივე ნაწილი შევადგინე 33 ლოცვისა და 33 ჩასართავისაგან. ეს დასდებელნი გამოვკრიბე უძველესი იადგარიდან, პარაკლიტონის სინანულის კანონებიდან და მარხვანიდან. მაშინ შევამჩნიე, რომ VII –X საუკუნეთა ლოცვები უფრო ლამაზი და ადვილად საკითხავი იყო, ვიდრე გვიანდელი, XVII-XVIII საუკუნისა. სწორედ ამ ენაზე ქმნიდა ანტონ პირველი თავის საღვთისმსახურო წეს-განგებებს და ძირითადად ამ ენაზე ადგენენ დღესაც დაუჯდომლებს. შემდეგი უკვე ათონელი ქართველი მამების კრებული იყო, სადაც მათ ისტორიასთან ერთად დავბეჭდე მათზე შექმნილი საგალობლები (1041 წლის კრებულიდან). აი, აქ კი უკვე ვაპირებდი შეჩერებას, რომ ნაძალადევის ივერიის ღვთისმშობლის მღვდელმა ზაზა კირვალიძემ მთხოვა წმ. გრიგოლ ხანძთელის დაუჯდომლის შედგენა, რომლის სახელობის ეკლესიას საფუძველი ჩაუყარეს საირმის გორაზე და ხატიც დაწერეს. ამ პარაკლის-დაუჯდომლის შედგენას დაახლოებით ერთი წლის შრომა დასჭირდა.

დაუჯდომლის შედგენისას, ჯერ წმიდანის ისტორიას ვამუშავებ და გამოვყოფ იმ ადგილებს, რასაც საგალობელში გამოვიყენებ. ამავე დროს დავამუშავე ყველა ღირსი მამის წეს-განგებანი საღმრთისმსახურო წიგნებიდან (სადღესასწაულო; თვენი), და ტექსტის შედგენის სპეციფიკაზე ვიმუშავე. თუმცა დროთა განმავლობაში, წმიდა გრიგოლის პირველად გამოცემული კრებული კვლავ გადავამუშავე და თავიდან გამოვეცი. წმ. გრიგოლ ხანძთელის კრებულს წმინდა თამარ მეფის ღვაწლი და პარაკლის-დაუჯდომელი მოჰყვა. ამ შემთხვევაშიც თამარის „ცხოვრებანის“ გარდა, ქართულ ენაზე არსებული მეფეთა ცხოვრებანი და წეს-განგებანიც გადავამუშავე, ვიყენებ ძველ ქართულ და მთაწმინდელთა მიერ თარგმნილ ჰომილიებსაც (შეიძლება დიდი ტექსტი გადავამუშავო და სულ ერთი ან ორი წინადადება ან სიტყვა გამოვიყენო), ასე ნელ-ნელა ქართველ და შიგადაშიგ არაქართველ, მაგრამ ქართველი ერისათვის საყვარელი წმინდანების კრებულები შევადგინე და გამოვეცი.

წმინდანთა საგალობლების შედგენა ძალიან მძიმე ჯვარი და პასუხისმგებლობაა, ამიტომაც თითქმის ყველა განმეორებით გამოცემას ხელახლა ვამუშავებ. შედარებით სასიამოვნოა მუშაობის დასრულების პროცესი, როდესაც შედეგს ვხედავ. რაც უფრო დიდია წმიდანის ღვაწლი, უფრო რთული და შრომატევადია მასზე მუშაობა. შედგენილ საგალობლებს მედავითნე-მგალობლებს და ძველი ქართულის ენის სპეციალისტებს ვაცნობ, საჭიროების შემთხვევაში, ვითვალისწინებ რჩევებს და ტექსტში შესწორებები შემაქვს (რთულ სიტყვებს სინონიმებით ვცვლი). მთავარია, ძველი ქართული ენის სტრუქტურა არ დაირღვეს და თითოეული მორწმუნისთვის ადვილად წასაკითხი და სალოცავ-შესამეცნებელი იყოს.

ვერასოდეს ვიფიქრებდი, რომ ასე გავკადნიერდებოდი და წმინდანთა პარაკლის-დაუჯდომლებს შევადგენდი, თუმცა გამოუკვლეველია გზანი უფლისანი. როდესაც მზა კრებულს ვკითხულობ, სრულიად გაუცხოვებულია – ის მე აღარ მეკუთვნის, ის ქართველი ერის კუთვნილებაა!“

ქალბატონი თინათინის მიერ შედგენილია:

ლოცვანი სინანულისანი, მარხვისანი და შესუენებულთანი (V-X ს-ის საღმრთისმსახურო წიგნებიდან გამოკრებული);

ცხოვრება და მოღვაწეობა, სავედრებელი პარაკლისი და საგალობელი კანონი: ღირსთა ათონელთა მამათა – იოანესი, გაბრიელისა, ექვთიმესი და გიორგისა.

ცხოვრება და ღუაწლი, სავედრებელი პარაკლისი და დაუჯდომელი საგალობელი: წმ. ნიკოლოზისა; წმ. გრიგოლ ხანძთელისა; წმ. მეფისა ვახტანგ გორგასლისა; წმ. კეთილმსახურისა მეფისა თამარისა. წმ. ღირსი მამისა სერგი რადონეჟელისა, საკვირველთმოქმედისა; წმინდა ელია წინასწარმეტყველისა; ღირსი ათონელი მამებისა: იოვანე და გაბრიელ ქართველთა, იოვანე-თორნიკისა და ეფთვიმი და გიორგი მთაწმიდელთა; ღირსი გიორგი მთაწმიდელისა. [ისტორიული მიმოხილვა (საქართველოს გაერთიანება: დავით დიდი კურაპალატი; მეფე ბაგრატ III; მეფე გიორგი I; მეფე ბაგრატ IV)]. წმიდისა ცოტნე აღმსარებლისა;

პარაკლისი და დაუჯდომელი წმიდისა ღირსისა მამისა ჩუენის, არქიმანდრიტისა გაბრიელისა, აღმსარებელისა და სალოსისა

წამება და ღუაწლი, სავედრებელი პარაკლისი და დაუჯდომელი საგალობელი: წმ. გიორგისა; წმ, დიდმოწამე აბოსი; წმ. მოწამისა მეფისა არჩილისა; წმ. მოწამისა მეფისა ლუარსაბისა; წმიდათა ათთა ბევრთა (ასი ათასთა) მოწამეთა, ხვარაზმელთაგან ტფილისს მოწყუედილთა; წმ. შალვა ახალციხელისა; წმ. მთავარ-მოწამისა ბიძინა ჩოლოყაშვილისა და წმიდათა მოწამეთა შალვა და ელიზბარ ქსნის ერისთავთა; წმ. დიდისა მოწამისა დედოფლისა ქეთევანისა. წმიდისა დიდმოწამისა ბარბარესი;.

წამება და დაუჯდომელი საგალობელი: წმიდათა და დიდთა მოწამეთა დავით და კონსტანტინესი; წმიდისა მოწამისა ბონიფანტესი; წმიდისა დიდისა მოწამისა მარინესი (პარაკლისიც მაქვს შედგენილი, მაგრამ არ გამომიცია).

ცხოვრება და ღუაწლი, სავედრებელი პარაკლისი: წმიდისა საკვირველთმოქმედისა სპირიდონისა, ტრიმიფუნტელი ეპისკოპოსისა.;

ღვაწლი და პარაკლისი წმინდა მეფისა და წინასწარმეტყველისა დავითისა, ფსალმუნთა მთქმელისა;
გარდამოცემანი, პარაკლისი და დაუჯდომელი საგალობელი: ივერიის ღმრთისმშობლის ხატისა, ქართულად (გრუზინსკაიად) წოდებულისა, რომელ არს რუსეთს; ივერიის ღმრთისმშობლის ხატისა, „პორტაიტისად“ ანუ „კარიბჭისად“ სახელდებულისა, რომელ არს ათონს; დიდუბის ღმრთისმშობლის სასწაულთმოქმედი ხატისა.
სავედრებელი პარაკლისი წმიდისა მთავარანგელოსისა მიქაელისა (გამოუცემელი)

სავედრებელი პარაკლისი წმიდისა მთავარანგელოსისა მიქაელისა და სხვათა უჴორცოთა ზეცისა ძალთა – ცხრა დასთა ანგელოსთა და მთავარანგელოსთა, ძალთა, უფლებათა, მთავრობათა, ხელმწიფებათა, საყდართა, და ქერუბიმ-სერაბიმთა (გამოუცემელი)

სავედრებელი პარაკლისი წმიდათა მთავარანგელოსთა: მიქაელისა და გაბრიელისა; რაფაელისა და ურიელისა, სელაფიელისა და იეგუდიელისა; ვარაქიელისა, იერომიელისა და ტახნილისა (გამოუცემელი)

სავედრებელი პარაკლისი და დაუჯდომელი საგალობელი: წმიდისა იოთამ ზედგენიძისა, მეფისათვის თავდადებულისა.

სადღესასწაულო განგებანი

ივერიის დედა ღმრთისმშობლის ხატისა, პორტაიტისად წოდებულისა; წმიდისა დიდისა მოწამისა აბო ტფილელისა; განგება წმიდათა ასი ათასთა მოწამეთა, ხუარაზმელთაგან ტფილისს წამებულთა; ღირსისა მამისა ჩუენისა გრიგოლ ხანძთელისა არქიმანდრიტისა უდაბნოთა კლარჯეთისათა და აღმაშენებელისა ხანძთისა და შატბერდისა; ღირსისა მამისა ჩუენისა სერგი რადონეჟელსა იღუმენისა და აღმაშენებელისა სამებისა ლავრისა; სადღესასწაულო განგება ნაწილთა აღმოყუანებისა ღირსისა და ღმერთშემოსილისა მამისა სერგი რადონეჟელსა; იღუმენისა და აღმაშენებელისა სამებისა ლავრისა; წმიდისა დიდისა მეფისა ვახტანგ გორგასლისა; წმიდისა და კეთილმსახურისა მეფისა თამარისი; წმიდისა ღირსისა მამისა ჩუენის, არქიმანდრიტისა გაბრიელისა, აღმსარებელისა და სალოსისა.

ლოცვანი

ყოველდღიური ლოცვანი მთავარანგელოზთა მიმართ; ლოცვაჲ ქალწულისა მიმადლებისათჳს ღმრთივსათნოჲსა მეუღლისა; ლოცვანი და დასდებელნი სინანულისანი; ლოცვანი და დასდებელნი მარხვისანი; ლოცვანი და დასდებელნი შესვენებულთანი; სადიდებელ-სავედრებელნი გალობანი წმიდისა ნიკოლოზისა, მირონ-ლუკიის მთავარეპისკოპოსისა და საკვირველმოქმედისა; ტროპარ-დასდებელნი წმიდისა დიდისა მოწამისა გიორგისი.

გამოსაცემად მზადდება: წმინდა დავით აღმაშენებლისა; წმინდა მოციქულთასწორ ნინოს და წმინდა ევსტათი პლაკიდას კრებულები; ასევე მიძინების პარაკლის დაუჯდომელი.

ქალბატონ თინათინს ბევრი ნამუშევარი აქვს, რომელსაც ხშირად ვერ გამოსცემს, თუმცა ინტერნეტისა და სოციალური ქსელების საშუალებით ავრცელებს, რათა მორწმუნეთათვის ლოცვები ყოველი მხრივ ხელმისაწვდომი იყოს. იმედი აქვს, უფლის შეწევნით აქტიურ მუშაობას მომავალშიც განაგრძობს და სურს, რომ ადამიანებმა ქართველი წმიდანები შეიყვარონ.

თეონა ნოზაძე