მთავარი » სხვადასხვა

ქვევრის ისტორია

სტატიის ავტორი: | თარიღი: 16.06.2012 24 კომენტარი | 15,458 ნახვა

ძველად ჩვენში ქვევრები გამოიყენებოდა მარცვლეულის, ერბოს, ყველის, ჭაჭისა თუ სხვა არყის, მწნილეულისა და სხვათა შესანახადაც, მაგრამ მისი წარმოშობა მეღვინეობის განვითარებას უკავშირდება. იგი კონკრეტულად ღვინის ჭურჭელს წარმოადგენს. დიდი ზომის კერამიკული ჭურჭელი არა მარტო ჩვენში, არამედ სხვაგანაც მზადდებოდა, რომელიც ისე, როგორც აქ, ქვევრი-გიორგი ბარისაშვილი სხვადასხვა დანიშნულებით გამოიყენებოდა, მაგრამ მექვევრეობა, როგორც მეღვინეობაში გამოსაყენებელი ჭურჭლის დარგი, ყველაზე მეტად საქართველოში იყო განვითარებული. ამას ადასტურებს მრავალი ისტორიული წყარო და მდიდარი არქეოლოგიური მასალა. მეღვინეობისა და მექვევრეობის დიდ კულტურასა და განვითარებაზე მიუთითებს საქართველოში ქვევრსამარხების არსებობაც.

ქვევრმა შექმნის დღიდან დღევანდლამდე გარკვეული სახეცვლილება განიცადა, მაგრამ მრავალი საუკუნის შემდეგ ჩვენთან თითქმის უცვლელად მოაღწია. დიდად არ შეცვლილა ქვევრებში ღვინის დაყენების ტექნოლოგიაც. დღესდღეობით ქვევრები საქართველოს მხოლოდ ხუთ-ექვს სოფელშიღა კეთდება. ძველად კი ქვევრები ძალიან ბევრ ადგილას მზადდებოდა. მექვევრეობით განთქმული ყოფილა საქართველოს სხვადასხვა კუთხის ათეულობით სოფელი.

რა სახელები ჰქონდა ქვევრს ძველ საქართველოში? გვესაუბრება მევენახეობა–მეღვინეობის მკვლევარი გიორგი ბარისაშვილი: “ქართულ ქვევრებს თავ-თავიანთი სახელები ერქვა მათი ფორმისა და დანიშნულების შესაბამისად. სულხან-საბა ორბელიანის “სიტყვის კონის” მიხედვით, “… ჭური არს კეცთაგან ჭურჭელი: ქვევრი, ყვიბარი, ქოცო, ხალანი, დერგი, ლაგვნი, ლაგვნარი და მისთანანი…”.

ძველ ქართულში “ჭური” რამდენიმე მნიშვნელობის მქონე სიტყვაა (იარაღი, ჭურჭელი, მოკაზმულობა), დასავლეთ საქართველოში კი დღეს ქვევრის მნიშვნელობით იხმარება, მაგრამ ამჟამად ამ სახის ჭურჭლის საერთო ლიტერატურულ სახელად ტერმინი ქვევრია მიღებული.

აკად. ივ. ჯავახიშვილი: “გურიასა და სამეგრელოშიც ორ-ორი სახელი არსებობს და აქაც ორივე განსხვავებული სიდიდის ჭურჭლის აღმნიშვნელია. სახელდობრ, დიდი და საშუალო ტანის ჭურჭელს გურიაში – ჭური, ოდიშში ლაგვანი ეწოდებოდა; ხოლო მომცროს, რომელიც 5 ვედრომდე ტკბილს, ანუ ღვინოს ჩაიტევადა, გურიაში – ქვიბარი, ოდიშში ლახუტი ერქვა”.

საქართველოში ძველთაგანვე გავრცელებულ სახელთაგან, რომლებითაც ღვინის შესანახ, სხვადასხვა ზომისა და ფორმის ჭურჭელს მოიხსენიებდნენ, ცნობილია შემდეგი სახელები: ქვევრი, ჭური, დერგი, ლაგვინი, ლაგვანი, ლაგვინარი, ყვიბარი, ქვიბარი, ქუბარი, ლახუტი, ჩასავალი, ხალანი, საზედაშე ქვევრი და ქოცო. შესაძლოა, შორეულ წარსულში სხვა სახელებიც არსებობდა, რომლებითაც ღვინის შესანახი ჭურჭელი იყო სახელდებული, მაგრამ ცნობები ამის შესახებ ჯერჯერობით არ მოგვეპოვება.”

საქართველოს რომელ სოფლებში მისდევდნენ მექვევრეობას და როგორია დღევანდელობა?

ქვევრები საქართველოს ბევრ სოფელში მზადდებოდა. აღმოსავლეთ საქართველოში ქვევრების კეთებით ცნობილი იყო შემდეგი მხარეები და სოფლები: სიღნაღის რაიონის სოფლები: ანაგა და ბოდბისხევი; თელავის რაიონში – ვარდისუბანი; საგარეჯოს რაიონში – ანთოკი, ყვარელში – გავაზი და სხვ. ქვევრის კეთებას ქართლ-კახეთის სხვა სოფლებშიც მისდევდნენ სეზონურად მოსული ხელოსნები. ასეთი სოფლებია: სართიჭალა, ხაშმი, საგარეჯო, დიღომი, ახალქალაქი (კასპის რ-ნი), კავთისხევი და სხვ.
XIX საუკუნეში აღმოსავლეთ საქართველოში მექვევრეობით განთქმული ყოფილა სოფელი ანთოკი (კახეთი), რასაც მოწმობს ეთნოგრაფიული მასალა და ლიტერატურული ცნობები. ლევან ჯორჯაძე თავის ნაშრომში წერს: “თუმცა საქართველოში ბევრგან სხვადასხვა ადგილებში აკეთებენ ქვევრებსა, მარამა რაც უნდა რომ კარგად გაკეთებული და გამომწვარი იყოს, მაინც მათგანი ზოგი კარგათ ინახამს ღვინოსა, ზოგი კი – არა. მოყვანილი არის ცნობაში, რომ, როგორათაც უწინდელს, ეგრეთვე ახლანდელს დროებში, თფილისის უეზდში სართიჭალის უჩასტკაში სოფელ ანთოკში გაკეთებული ქვევრი ყველა სხვა ადგილების ქვევრზე კარგი გამოდის და ვისაც ამ ადგილიდან აქვს წაღებული ქვევრი ანუ უწინდელი და ანუ ახლანდელი, იგინი ყველანი კმაყოფილნი არიან და ამბობენ, რომ ღვინოს კარგად და დიდხანს ინახამსო და ამ სოფლის ქვევრებზე ყველგან ქების ხმა არის გავრცელებული.”

ვახუშტი ბატონიშვილი ალისწყლის ხეობის აღწერისას აღნიშნავს: “ალს ზეით არს, ლიხის მთის კალთას, ციხე ალისა. ციხეს უკან არს სოფელი უწლევი, მთაში. აქ აკეთებენ ჭურსა ღვინისასა კეთილსა, ყოველთა უმჯობესსა”…

დასანანია, რომ როგორც სოფელ უწლევში, ისე მის სიახლოვეს ამჟამად უკვე დიდი ხანია მეთუნეობას აღარავინ მისდევს, თუმცა ადგილობრივ მოსახლეობას და განსაკუთრებით ხანდაზმულ ხალხს ჯერ კიდევ ახსოვს, რომ ძველ დროში სოფელ უწლევში უმზადებიათ კრამიტი, სხვადასხვა ჭურჭელი და ქვევრები.

მეთუნეობა და კონკრეტულად, მექვევრეობა ქსნის ხეობაში და, კერძოდ, სოფელ ცხავათშიც ყოფილა კარგად განვითარებული. ცხავათური ჭურჭელი განთქმული იყო და იყიდებოდა აღმოსავლეთ საქართველოს ბევრ სოფელსა თუ ქალაქში, მთასა თუ ბარში. ცხავათელი მექვევრეები დიდი ზომის ქვევრებს არ ამზადებდნენ, აქ ძირითადად ქოცოები და მათზე ცოტა მოზრდილი ქვევრები კეთდებოდა, ხოლო დიდი ზომის ქვევრები ქსნის ხეობაში იმერეთიდან შემოჰქონდათ. თავად იმერეთში კი მექვევრეობით განთქმული ყოფილა სოფლები: ბოსლევი, ჩხიროულა, მაქათუბანი, შროშა, წირქვალი და სხვ.

საკმაოდ ხარისხიანი ქვევრები მზადდებოდა და მზადდება ამჟამადაც გურიის სოფლებში – აკეთსა და აცანაში. თუმცა ამ დარგს გურიაში მიმდევრები, სამწუხაროდ, თითქმის აღარ დარჩნენ და თუ წარსულში მექვევრეობას ათეულობით ოსტატი მისდევდა, დღესდღეობით სოფელ აცანაში ქვევრებს ორი ოსტატიღა ამზადებს. სოფელ აკეთში, განსაკუთრებულად მაღალი ხარისხის საქვევრე თიხის არსებობის გამო, ქვევრები და, ზოგადად, ჭურჭელი და სხვა ნაკეთობაც (კრამიტი, თონე, აგური, ჭის გვიმი) ამავე სოფელში მოპოვებული თიხისაგან მზადდებოდა როგორც თავად აკეთში, ისე აცანაშიც; სამეგრელოში ქვევრები კეთდებოდა სოფლებში: ნამკოლაო, მუხური, ჯვარი, ჭალე, ნამყოლი, ჭკადუაში, პახულანი, კორცხელი და სხვ. ლეჩხუმში ხალხური რეწვის ამ დარგით ცნობილი იყო სოფელი საირმე.

სამწუხაროდ, გარდა კახეთისა, იმერეთისა და გურიისა, დღესდღეობით ქვევრები აღარსად მზადდება.

მექვევრეობის ცნობილი კერა იყო თელავის რაიონის სოფელი ვარდისუბანი, სადაც ამ დარგს ოდითგანვე მისდევდნენ. აღმოსავლეთ საქართველოში ვარდისუბანი ერთადერთი სოფელია, სადაც, ძველი დროიდან მოყოლებული, მექვევრეობას ამჟამადაც მისდევენ (ამ სოფელში ძველად ამზადებდნენ ასევე თონეებს, აგურს, კრამიტსა და სხვადასხვა ჭურჭელს). ეს სოფელი განთქმული იყო მასიური და ამავდროულად, დიდი მოცულობის ქვევრების დამზადებით. ამჟამად ვარდისუბანში მზადდება მაქსიმუმ 2_2,5 ტონის ტევადობის ქვევრები. ადგილობრივი მოსახლეობისა და მექვევრეთა გადმოცემით, ადრე აქ უფრო დიდი ზომის ქვევრებიც უკეთებიათ. საერთოდ, კახეთი გამოირჩეოდა განსაკუთრებით დიდი ზომის ქვევრების დამზადებით. მაგალითად, სოფელ შილდასა და საბუეში დღესაც ვხვდებით 6_8 ათასი ლიტრის ტევადობის ქვევრებს.

მექვევრეობას ზემო იმერეთის რამდენიმე სოფელშიც მისდევდნენ და მისდევენ დღესაც. იმერეთში, კახეთისგან განსხვავებით, შედარებით მცირე ზომის ქვევრები მზადდება, თუმცა კი აქაცაა შესაძლებელი 2-2,5 ათას ლიტრამდე ტევადობის ქვევრების გაკეთებ. ეს, პირველ რიგში, ალბათ, იმითაა გამოწვეული, რომ იმერეთი, კახეთზე მცირემიწიანი მხარეა და აქ ვენახების შედარებით მცირე ფართობებზეა გაშენებული, ამიტომ ყურძნის მოსავალიც ნაკლებია.

მექვევრეობა, გარკვეულწილად, საინგილოშიც ყოფილა განვითარებული (იგულისხმება ამ ტერიტორიის დაკარგვის შემდგომი პერიოდი), თუმცაღა რისკის ფასად, რადგან საინგილოში, როგორც მექვევრეობა, ისე მეღვინეობა სულთანისაგან იკრძალებოდა და ისჯებოდა კიდეც… საინგილოში ასევე ამზადებდნენ: კოჭობს, ქოთანს, ორყურას, დოფას, დოქს, ჰარაწის (ძველებურად ხელადა), დოლიჩას, კიწიპას, კუჭულას, ჩაფს, გოზაურს, ზარფუშს და სხვ. ამ ადგილას ქვევრების დასამზადებლად იმერელი ოსტატები ჩაჰყავდა ადგილობრივ მოსახლეობას.

ზოგადად საქართველოში ქვევრების ტევადობა მერყეობდა 2-3 ლიტრიდან 6-8 ათას ლიტრამდე. თუმცა არსებობს ვარაუდი, რომ საქართველოში ძველად უკეთებიათ გიგანტი ქვევრებიც, რომელთა მოცულობა 15 000 ლიტრზე მეტსაც კი აღწევდა.
ეს გახლავთ საქართველოს ცნობილი თუ უცნობი სოფლების ჩამონათვალი, სადაც კი წარსულ დროში ქვევრები უმზადებიათ ჩვენს წინაპრებს. ქართული ტრადიციული საღვინე ჭურჭელი – ქვევრი უნიკალურია, რაც მდგომარეობს მის დახვეწილ ფორმაში, სიმარტივეში, არქაულობაში და, რაც მთავარია, შეუცვლელ როლში ღვინის ქართულად დაყენების საქმეში.

თეონა ნოზაძე


სტატიაზე ვრცელდება "ამბიონის" საავტორო უფლებები


კომენტარების შინაარსზე პასუხს არ აგებს "ამბიონის" რედაქცია. გთხოვთ, უცენზურო და კანონის საწინააღმდეგო შინაარსის შემცველი კომენტარების დაწერისგან თავი შეიკავოთ.

24 კომენტარი »

  • გიორგი says:

    მართლაც, რომ საქართველოს ტრადიციების დიდი ფესვები აქვს.

  • ყურადგებით ვადევნებ თვალ-ყურს ყოველგვარ ინფორმაციას ქართული ღვინისა და მასთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ.მით უმეტეს ეს გრძნობა უფრო მძაფრდება , როდესაც ცხოვრობ ქვეყნის საზღვრებს გარეთ! ხშირად, საკმაოდ ზოგადია ცნობა ამა თუ იმ სფეროზე. გთხოვთ, კონკრეტულად აღწეროთ ქვევრის მოვლა, მისი სისუფთავის დაცვა, ღვინის დაყენების პროცესი საქართველოს კუთხეების მიხედვით. ასევე განმარტოთ რას ნიშნავს დავარგება და ყველა ის მოქმედება, რაც ახლავს ღვინის დამზადებას, ჭურჭლის ფორმები, მათი ტევადობა, სახელები… . თემა ვრცელია და რა თქმა უნდა, ერთ სტატიაში არ ჩაეტევა!
    მაინტერესებს აგრეთვე, თუ არის ცნობილი რაიმე ე.წ. მოქაფვის შესახებ.
    აუცილებლად უნდა აღდგეს ღვინის გლეხურად დამზადების ხალხური ტრადიცია და სასიხარულოა, რომ ამ მხრივ გრძელდება კვლევა-ძიება ჩვენი სამეურნეო ადათწესების, ქართველი კაცის დამოკიდებულებისა მიწისადმი და იმ საკრალური სიმბოლოებისა, რომლითაც ის იმყოფებოდა სულიერ კავშირში სიწმიდესთან!
    გაგონილი მაქვს, რომ საწნახელში ქალებიც დგებოდნენ, ოღონდ აუცილებლად ქალწულნი უნდა ყოფილიყვნენ! არამერტო ქალების, არამედ მამაკაცების სიწმიდის დაცვაც მეტყველებს იმ დიდ კულტურულ ყოფაზე, რაც გაგვაჩნდა ქართველებს და რაც სამწუხაროდ დავკარგეთ.
    დაგლოცავთ და გისურვებთ წარმატებებს თქვენს კვლევა-ძიებაში, გაიხარეთ! რომ დავბრუნდები, აუცილებლად დავაყენებ ღვინოს ჭაჭაზე თქვენს მიერ აღწერილი წესით. იმედია შუშის ჭურჭელშიც(თბილისში მრავალსართულიან შენობაში ქვევრის ადგილი არ მოიძებნება) მსგავს ხარისხს მივიღებ ზუსტი რეკომენდაციებით.

    • გიორგი ბარისაშვილი says:

      მოგესალმებით ბატონო ერეკლე. წარმატებებსა და სამშობლოში მალე დაბრუნებას გისურვებთ! თქვენს შეკითხვებზე რა თქმა უნდა მაქვს პასუხები. ამ ყველაფერზე ცალ-ცალკე სტატიები მაქვს დაწერილი ვრცლად და ამის გარდა გამოცემული მაქვს ერთ-ერთი ბროშურა “ღვინის დაყენება ქვევრში”, სადაც აღწერილია ყველა ის საკითხი, რაც თქვენ გაინტერესებთ: ქვევრის რეცხვა, დადუღაბება, ცვილით დამუშავება, სარქველი, დამღები და სხვ. ამასთან ეს ესაა დავასრულე ახალი წიგნი, რომელიც (თუ დამფინანსებელი გამოჩნდა, რადგან ამგვარ რამეში უკვე დიდი ხანია თანხას არავინ ხარჯავს…) მალევე გამოიცემა, სადაც ძირეულადაა განხილული არათუ კახური, არამედ საქართველოს ყოველი კუთხის წეს-ჩვეულებები, ღვინის დაყენების წესები, სამარნე იარაღები, ჭურჭელი და ქართული მარნის ყოველი წვრილმანი დეტალიც კი. ვიმედოვნებ, რომ ჩემი ნაშრომი არათუ თქვენს შეკითხვებს უპასუხებს, არამედ დაგეხმარებათ ღვინის დაყენებაშიც… და თუ ეს მართლაც ასე მოხდა, მაშინ აქედანვე იცოდეთ, რომ მაგ ღვინის დასაჭაშნიკებლად აუცილებლად ჩამოგაკითხავთ:)

  • გიორგი says:

    შეძლებისდაგვარად ინტერნეტით ვეცნობი გიორგის კვლევებს და სტატიებს მეღვინეობის შესახებ. ვიცი რომ ქვევრებით და სხვა ღვინის ჭურჭლით არის დაინტერესებული. დიდი სიამოვნებით მივიღებდი რჩევებს მისგან და შეძლებისდაგვარად შევეწეოდი წიგნის გამოცემაშიც. ქართულ საქმეს დღეს ერთგულება და უანგაროდ გვერდში დგომა უნდა.

    • გიორგი ბარისაშვილი says:

      დიდათ სასიამოვნოა წიგნის გამოცემის შესახებ თანადგომის გამოხატვა თქვენის მხრიდან. თუ ამ საქმეს შეეწევით უფალიც შეეწევა თქვენს ოჯახობას. საქმეს ცოტა ხანში ბოლომდე მივიყვან და ამ დროს კი ნამდვილად დამჭირდება კარგი ქართველების გვერდში დგომა. ვვარაუდობ, რომ აგვისტოს ბოლოს წიგნი სასტამბოდ მზად იქნება…

  • გიორგი says:

    მიგულეთ თქვენს გვერდით. უფალი მოწყალეა.

  • გიორგი says:

    გიორგი გამარჯობათ
    აგვისტოს ბოლოც მოვიდა.
    წიგნის გამოცემას რა პირი უჩანს?
    ჩემი წინადადება ძალაშია.

  • გიორგი ბარისაშვილი says:

    წიგნზე მუშაობა დავასრულე. დარჩა კორექტურა, დაკაბადონება და დასტამბვა, რაც დროში ცოტა გაიწელება. თუ ახლავე შევიდგებით საქმეს, მაშინ ვვარაუდობ, რომ წიგნი საშობაოდ გამოიცემა. barisashvili@gmail.com – ეს არის ჩემი ელ-ფოსტა, აქ შეგიძლიათ დამიკავშირდეთ.

  • გიორგი ბარისაშვილი says:


    წიგნზე მუშაობა დავასრულე. დარჩა კორექტურა, დაკაბადონება და დასტამბვა, რაც დროში ცოტა გაიწელება. თუ ახლავე შევიდგებით საქმეს, მაშინ ვვარაუდობ, რომ წიგნი საშობაოდ გამოიცემა. barisashvili@gmail.com – ეს არის ჩემი ელ-ფოსტა, აქ შეგიძლიათ დამიკავშირდეთ

  • levan dvali says:

    ბატონო გიორგი გამარჯობათ, გილოცავთ შობას. მე მაინტერესებს საშობაოდ გამოიცა თუ არა თქვენი ნაშრომი და სად შეიძლება შეძენა?

  • გიორგი ბარისაშვილი says:

    წიგნი დასრულებულია და მომზადებულია სასტამბოდ. თუმცა სპონსორმა, ვისი იმედიც მქონდა, როგორც ჩანს ვეღარ ახერხებს დახმარებას… კეთილი ადამიანების შემწეობით წიგნს არაერთი ძალზე მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ჩაემატა. ნამდვილად ღირდა ის, რომ წიგნის გამოცემა შეფერხდა, რადგან რომ არა ეს სიტუაცია ის თავები წიგნში ვერ აღმოჩნდებოდა. დიდება უფალს!

  • გიორგი ბარისაშვილი says:

    წიგნი ძალიან დიდი დაგვიანებით,მაგრამ გამოიცა.
    გიორგი მომწერეთ თქვენი ნომერი და შეგხვდებით და გადმოგცემთ წიგნს…

    • გიორგი says:

      გამახარე ძალიან,შრომამ რომ ნაყოფიც გამოიღო. ღმერთმა ყოველთვის ხელი მოგიმართოს და იმედი არ მოგიშალოს შემწეობისა. შეგეხმიანები ელ-ფოსტაზე, თუ იგივეა და არ შეიცვალა.

  • გიორგი ბარისაშვილი says:

    იგივეა…

  • გიორგი ბარისაშვილ says:

    ჩემი ახალი წიგნის (ასევე სხვა გამოცემების) წარდგინება შედგება პარასკებს, მცხეთის ცენტრალურ ბიბლიოთეკაში. ამასთaნ აქვე გაიმართვება ჩემი და სტუდია გუთანის ერთობლივი ფილმის – “ქრისტეს მერთვლეების” ჩვენებაც, რომელიც ტრადიციულ მევენახეობა-მეღვინეობას ეხება. დასაწყისი 2 საათზე.
    გიორგი ბარისაშვილი

  • გიორგი ბარისაშვილი says:

    ჩემგან დამოუკიდებელი მიზეზების გამო შეხვედრა გადაიდო. უკაცრავად!

  • ილია says:

    გამარჯობა გიორგი, კითხვა მაქვს თქვენთან ღვინის დაყენებასთან დაკავშირებით. რამდენადაც მე ვიცი ყურძნის დაწურვის შემდეგ დუღილის დაწყებამდე ქვევრში ათავსებენ ფიჭას (თაფლს) ამბობენ ასე საუკეთესო ღვინო დგება და სამკურნალო თვისებებითაც მდიდარიაო. რას გვეტყვით ამაზე?

  • გიორგი ბარისაშვილი says:

    მოგესალმებით და უკაცრავად დაგვიანებული პასუხისათვის. ფიჭით, ანუ ცვილით უნდა დამუშავდეს ქვევრის შიდა ზედაპირი(თუმცა აუცილებელი არ არის). ცვილს გაადნობენ, ასევე აცხელებენ ქვევრსაც და გაცხელებულ ქვევრში ცვილს ამოუსვამენ. ამით ქვევრის დიდი ზომის ფორები იგმანება და ქვევრიდან ღვინის გაჟონვის რისკი მცირდება. ამ ოპერაციის შედეგად ღვინოში ფიჭის, ან თაფლის გემო, ან სუნი არ იკვეთება, თუ რა თქმა უნდა ეს ოპერაცია მართებულად ჩატარდა.
    რაც შეეხება მადუღარ ქვევრში ფიჭის ჩადებას, ესაა ღვინის გემოზე და ზოგადად ხარისხზე ხელოვნურად ზემოქმედება, რაც არაა დაშვებული. მიუხედავად იმისა, რომ ცვილი ბუნებრივი პროდუქტია, მისი ღვინოში დამატება იმისათვის, რომ ღვინოს გემო მიეცეს არ არის მართებული. სამკურნალო თვისებებით ღვინო ისედაც მდიდარია და ფიჭის “დახმარება” არ ესაჭიროება. მე პირადად ეს მეთოდი შემხვედრია, მაგალითად წყალტუბოს რაიონის სოფელ გვიშტიბში, სადაც ალადასტურს ამატებდნენ თაფლს და ისე ადუღებდნენ. თუმცა ეს იყო ერთგვარი ექსპერიმენტი და თანაც საუბარია 20 ლიტრ ღვინოზე. ოჯახურ პირობებში არავის არაფერი აუკრძალავს და ეს გარემოება ღვინის დამყენებელზეა დამოკიდებული, მაგრამ საქართველოში ტრადიციულად ღვინოში არავითარი მინარევი არ ერეოდა, რაზეც საუბრობს ასევე წმ. ილია მართალიც თავის ნარკვევში “ღვინის ქართულად დაყენება”. ეს ნარკვევი შეგიძლიათ ინტერნეტ სივრცეში მოიძიოთ და გადაავლოთ თვალი. ძალიან საინტერესოა.

  • ბარბარე says:

    ბატ.გიორგი დიდი მადლობა, რომ ამ დიდ ქართულ საქმეს აკეთებთ!

  • ხვიჩა says:

    გამარჯობათ. ძალიან საინტერესო სტატიაა რაც წავიკითხე, მე თავად ვცხოვრობ ჭიათურის რაიონ სოფელ ტყემლოვანაში და მინდა გითხრათ რომ ამ სოფელში დღესაც აქტიურად მიმდინარეობს ქვევრის კეთება და საკმაოდ ბევრი რაოდენობის მზადდება.

კომენტარის დატოვება

დაწერეთ თქვენი კომენტარი. თქვენ შეგიძლიათ გამოიწეროთ ეს კომენტარები RSS არხის საშუალებით

გთხოვთ იყოთ თემასთან ახლოს, სპამ კომენტარები დაიბლოკება სისტემის მიერ.

შეგიძლიათ გამოიყენოთ შემდეგი ტეგები:

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong> 

კომენტირებისას შეგიძლიათ გამოიყენოთ თქვენი Gravatar-ი