ქრისტე აღსდგა თუ აღდგა – რომელია სწორი ფორმა?
აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულზე მორწმუნენი ერთმანეთს ესალმებიან შემდეგნაირად: ქრისტე აღსდგა/აღდგა! ჭეშმარიტად აღსდგა/აღდგა!. ამ ფორმებზე საზოგადოებაში არსებობს აზრთა სხვადასხვაობა, თუ რომელი არის სწორი ფორმა, ქრისტე აღსდგა! თუ ქრისტე აღდგა!?. თუ ამ საკითხს გრამატიკულად შევხედავთ, აშკარაა, რომ სწორი ფორმა არის აღდგა, რადგან ეს ზმნა არის ერთპირიანი, ეწყობა მხოლოდ მესამე სუბიექტური პირი, მხოლოობით რიცხვში და შესაბამისი სუბიექტური პირის ნიშანი -ა ზმნაში უკვე ასახულია.
უნდა აღინიშნოს, რომ აღსდგა – ფორმაში ნიშანი -ს- რეალურად არის მესამე ირიბი ობიექტური პირის ნიშანი (პირის ნიშანი -ს მესამე ირიბი ობიექტის ნიშნად გვხვდება ცხრა თანხმოვნის წინ: დ, თ, ტ, ძ, ც, წ, ჯ, ჩ, ჭ) რომელიც ერთპირიან ზმნას არ ეწყობა.
აღსანიშნავია, რომ აღდგა ფორმას ვხვდებით მათეს, მარკოზის და ლუკას სახარებაშიც. “სასწრაფოდ წადით და უთხარით მის მოწაფეებს, რომ იგი აღდგა მკვდრეთით და აჰა, წინ მიგიძღვით გალილეისაკენ. იქ ნახავთ მას. აჰა, გითხარით თქვენ” (მათეს სახარება -ქრისტეს მკვდრეთით აღდგომა, თავი-28, 7).
“მან უთხრა მათ: „ნუ შეშფოთდებით! თქვენ ეძებთ ჯვარცმულ იესო ნაზარეველს. იგი აღდგა, აქ არ არის. აჰა ადგილი, სადაც ის დაასვენეს” (მარკოზის სახარება, იესოს მკვდრეთით აღდგომა, თავი-16, 6 ).
“არ არის აქ, არამედ აღდგა. გაიხსენეთ, რას გეუბნებოდათ, როცა ჯერ კიდევ გალილეაში იყო, რომ ძე კაცისა ცოდვილ კაცთა ხელთ უნდა გადაეცეს, ჯვარს ეცვას და მესამე დღეს აღდგესო” (ლუკას სახარება, აღდგომა. თავი-24. 6-7).
ამ ორი ფორმის –აღდგა/აღსდგას შესახებ უნდა ითქვას, რომ აღდგა არის გრამატიკულად სწორი ფორმა, ხოლო აღსდგა კი – ტრადიციული ფორმა. სწორედ ასეა ეს ფორმები განმარტებული სასკოლო ორთოგრაფიული ლექსიკონში, “აღდგება; აღდგა [დ ა ა რ ა აღსდგება, აღსდგა],
მ ა გ რ ა მ: ქრისტე აღსდგა (ტ რ ა დ ი ც.) “.
როგორც “ამბიონთან” საუბარში აღნიშნა პროფესორმა შუქია აფრიდონიძემ (ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი), “ზმნის ფორმა აღდგა არ საჭიროებს –ს– პირის ნიშანს. სხვა (არა მაინცდამაინც რელიგიურ) კონტექსტში რომ გვეხმარა ეს სიტყვა (მაგ., ისევ აღდგა ძველი ტრადიცია), ცხადია, -ს- ნიშნის უხმარებლობა არც იქნებოდა საკამათო.
რაც შეეხება ფორმულას „ქრისტე აღსდგა“, არავითარი სხვა გამართლება, თუ არა მისი ხმარების ხანგრძლივი საეკლესიო ტრადიცია და მისი თანმხლები კოლორიტი, არა აქვს. ამდენად, რჩება მხოლოდ მორწმუნის სუბიექტური არჩევანის საკითხი”.
მოამზადა ანა ტყებუჩავამ
სტატიაზე ვრცელდება "ამბიონის" საავტორო უფლებები
კომენტარების შინაარსზე პასუხს არ აგებს "ამბიონის" რედაქცია. გთხოვთ, უცენზურო და კანონის საწინააღმდეგო შინაარსის შემცველი კომენტარების დაწერისგან თავი შეიკავოთ.
ვეთანხმები იმას, რომ “ს” ირიბობიექტური პირის ნიშანია და თუ ზმნა მხოლოდ სუბიექტს და პირდაპრ ობექტს ან მხოლოდ სუბიექტს შეიწყობს, ეს ნიშანი საჭირო არაა. ამ ლოგიკით, მაშინ სწორია “გატანს” და არა “გასტანს”, “გამოცემს” და არა “გამოსცემს” და ასე შემდეგ. ნებისმერი ენის გრამატიკაში, ერთ წესს შეიძლება ჰქონდეს უამრავი გამონაკლისი. ამ შემთხვევაში “აღსდგა” და ზემოთ მოცემული ზმნები არის გამონაკლისი. ეს შეგიძლიათ ამოიკითხოთ აკადემიკოს აკაკი შანიძის სახელმძღვანელოში, აგრეთვე, დარეჯან თვალთაძისა და ნანა გაფრინდაშვილის წიგნში, რომლითაც აბიტურიენტები ემზადებიან.
რაც შეეხება სახარებას, ის არის გადმოთარგმნილი ძველი ქართულით, ამიტომ თანამედროვე ქართულის გრამატიკით ვერ განვსჯით. “და აღსდგა მესამესა დღესა მსგავსად წერილისა”- ვკითხულობთ “მრწამსში”.
ქრისტე აღსდგა! გილოცავთ!
გაგახარებთ უფალი, რომ აუხსენით მასაც, ვინც იბრალებს და ცდილობს პრესაშიც კი მცდარი ჭეშმარიტად მოგვაჩვენოს!
მა ასე კარგად არ ვიცი გრამატიკა, სამწუხაროდ, და ძალიან გამიხარდა სწორი განმართების წაკითხვა..
გმადლობთ
არ წაგიკითხავს თორემ არ დაუშვებდი შეცდომას
უნდა აღინიშნოს, რომ აღსდგა – ფორმაში ნიშანი -ს- რეალურად არის მესამე ირიბი ობიექტური პირის ნიშანი (პირის ნიშანი -ს მესამე ირიბი ობიექტის ნიშნად გვხვდება ცხრა თანხმოვნის წინ: დ, თ, ტ, ძ, ც, წ, ჯ, ჩ, ჭ) რომელიც ერთპირიან ზმნას არ ეწყობა. კოდევ ერთხელ გადაიკითხეთ დაკვირვებით
უნდა აღინიშნოს, რომ აღსდგა – ფორმაში ნიშანი -ს- რეალურად არის მესამე ირიბი ობიექტური პირის ნიშანი (პირის ნიშანი -ს მესამე ირიბი ობიექტის ნიშნად გვხვდება ცხრა თანხმოვნის წინ: დ, თ, ტ, ძ, ც, წ, ჯ, ჩ, ჭ) რომელიც ერთპირიან ზმნას არ ეწყობა. კოდევ ერთხელ გადაიკითხეთ დაკვირვებით
CRISRE AGDGOMIS SHEMDEG ETSHWENA TAWIS MOZAPEEBS DA UTCHRA : GICHARODET! ISINI MIWIDNEN DA PECHSE MOECHWIWNEN DA TAKWANI SZES mate 28/9
ქართული შრიფტით გესწავლათ ჯერ წერა, აღდგა თუ აღსდგა თქვენთვის შემდეგი გაკვეთილისთვის გადავდოთ. საშინელება ხდება თქვენს კომენტარში, სირცხვილია უბრალოდ, თქვენ თვითონ თუ კითხულობთ მას საინტერესოა.
ჯერ ქართული შრიფტით წერეთ და მერე გაგვიზიარეთ თქვენი აზრი.
წმ.ეფთვიმე მთაწმინდელი წმ. იონე ოქროპირის მათეს და იოანეს სახარებების განმარტებებში ყველგან წერს აღდგა-ს და არა აღსდგა-ს. აგრეთვე წმ. გიორგი მთაწმინდელი სახარებებში წერს აღდგა-ს. იგივეა მრწამსშიც, წმ. მაქსიმე აღმსარებლის ცხოვრებაშია, წმ. ეფთვიმეს თარგმნილში. ამიტომ გაუგებარია, რომელ საეკლესიო ტრადიციაზე ვლაპარაკობთ? ძირითადად წმ. ეფთვიმე და წმ. გიორგი არიან იმ საეკლესიო ტექსტების მთარგმნელები და ავტორები, რომლებიც დამკვიდრდა ღვთისმსახურებაშიც, აგიოგრაფიაშიც და ასკეტურ საკითხავებშიც. მათზე მშვენიერი ქართულით აქამდე ვერავინ იმეტყველა!
თქვენი კომენტარი არაკომპეტენტურია.
„ქრისტე აღსდგა“ ისევე არ ემორჩილება გრამატიკის კანონებს, როგორც ამ სიტყვების შინაარსი ფიზიკის კანონებს, ამიტომ დაუშვებელია მარადიული ღირებულებების რეფორმირების საკითხის წინ წამოწევა. მრწამსის გარდა „აღსდგა“ გვხვდება სხვა ტექტებშიც („აღსდეგინ ღმერთი და განიბნინედ მტერნი მისნი…“)და თუ ამ ფორმას მარტო გრამატიკის კანონებით მივუდგებით, მალე ალბათ „აღ“ არქაული წინდებულის ნაცვლად „ქრისტე ადგას“ შემოგვთავაზებენ…
იხილე ფსალმუნი 67,1 „აღდეგინ ღმერთი“. ყველა გამოცემულ ძველ ხელნაწერში ესეა. იხ. მცხეთურ ბიბლია, მზექალა შანიძის გამოც. „ფსალმუნნი“ და ყველა ცნობილი ძველი თარგმანი ამ საიტზე: http://www.bible.ge/Manuscript/2win.htm
როგორც ვიცი „ს“ ბერძნულის გავლებაა
როგორც ვიცი „ს“ ბერძნულის გავლენაა
ბერძნული რაღა შუაშია?…
მეგობრებო მე მგონი საერთოდ ამ საკითხის დაყენება და მასზე მსჯელობა, მხოლოდ მიმომწვლილეობაა და მეტი არაფერი!
ისე ამბიონის რედაქციას ვთხოვდი, ასეთ პერიოდში (მარხვის დასასრულს) უფრო მნიშვნელოვან საკითხებზე გაემახვილებინა ყურადღება, მაგ. ქრისტეს მაცხოვნებელი ვნება რას ნიშნავს ან რა მოგვიტანა ჩვენ ქრისტეს აღდგომამ!
ხოლო ერთმანეთს როგორ მივულოცავთ ქრისტე აღსდგა თუ ქრისტე აღდგა, ნაკლებად მნიშვნელოვანია…
მეგობრებო მთავარი ის უდიდესი სიხარულია, რომ ქრისტემ სულის უკვდავება გვიჩვენა ხილულად და ჩვენი გამოხსნის დასაწყისი გვახარა!!!
ყველას წინასწარ გილოცავთ ქრისტეს აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულს!
ქრისტე აღსდგა!!! Христос Воскресе! Χριστός ἀνέστη! המשיח קם! Christus resurrexit! المسيح قام ! キリストは上昇しています ! იხარეთ ორსავ სოფელსა შინა!!!
Tornike, ver dagetanxmebit.. am sakitxze azrta sxvadasxvaobaa da bevri media sashualeba cers am formebis shesaxeb. tumca, ambioni chemtvis sandoa da ak rom cavikitxe ufro sworad gaverkvie romelia martebuli forma…
bevr saintereso statias akveknebt da am marxvashi dzalian damexmaret
me veTanxmebi Tornikes da Zvids.
ყველას თარგმანში გვაქვს წაკითხული წმ. წერილის და წმ. იოანე ოქროპირის ტექსტები. აღდგაა თუ აღსდგაა სწორი ფორმა, ეს ჯერ კიდევ სადავო საკითხი მგონია.
მაშ ესეც განვსაზღვროათ,რომელია გრამატიკულად გამართული,,გიხაროდენ,,თუ გიხაროდეთ(გიხაროდეს)?
მხოლობითში-გიხაროდეს, მრავლობითში-გიხაროდეთ. ძველი ქართულით- გიხაროდენ. გილოცავთ აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულს.
http://kartuli.kvira.ge/amp/2020/04/20/%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B-%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%AE/
მეცნიერულად დავადგინე, რომ არის “ქრისტე აღდგა”!
ბატონო იოსებ, ამ ზმნას ქართველ ერთან ერთად გამოვლილი აქვს ენობრივ ნორმათა ეტაპები:
1. ხანმეტობით ___ აღ-ხ-დგა:
2. ჰაემეტობით ___ აღ-ჰ-დგა;
3. სანმეტობით ___ აღ-ს-დგა:
4. უნიშნობით ____ აღ-დგა ….
ვინაიდან უნიკალურ მოვლენასთან, უფლის აღდგომასთან, გვაქვს საქმე, ამ ზმნის ყველა ფორმა სწორი იქნება, თვით ხანმეტობაც კი….
ასე რომ, აღსდგა და აღდგა თანაბარი ლეგიტიმურობის ლექსიკური ერთეულებია დღევანდელ ქართულ ენაში….
ამ ზმნას ქართველ ერთან ერთად გამოვლილი აქვს ენობრივ ნორმათა ეტაპები:
1. ხანმეტობით ___ აღ-ხ-დგა:
2. ჰაემეტობით ___ აღ-ჰ-დგა;
3. სანმეტობით ___ აღ-ს-დგა:
4. უნიშნობით ____ აღ-დგა ….
ვინაიდან უნიკალურ მოვლენასთან, უფლის აღდგომასთან, გვაქვს საქმე, ამ ზმნის ყველა ფორმა სწორი იქნება, თვით ხანმეტობაც კი….
ასე რომ, აღსდგა და აღდგა თანაბარი ლეგიტიმურობის ლექსიკური ერთეულებია დღევანდელ ქართულ ენაში….