ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში მდებარე კიდევ ერთი ქართული ძეგლი – პატარა ჭინჭრობის ეკლესია განადგურების პირასაა. ჩამოინგრა ტაძრის მთლიანი კედელი, რომელიც ყველაზე კარგად იყო შემორჩენილი. როგორც გეოგრაფი გიორგი დვალაშვილი აღნიშნავს, ეკლესია, სავარაუდოდ, არც რესტავრაციას დაექვემდებარება და დროთა განმავლობაში, შესაძლოა აქ არსებული ტაძრის კვალიც წაიშალოს.

გიორგი დვალაშვილი (თსუ-ს ასისტენტ-პროფესორი, ვახუშტი ბაგრატიონის გეოგრაფიის ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ–თანამშრომელი): „თანამედროვე არტაანის ტერიტორიაზე, არტანიის ციხესიმაგრიდან სამხრეთით 3 კმ-ში, ყოფილ სოფელ პატარა ჭინჭრობის ცენტრში ჭინჭრობის ეკლესია მდებარეობს. ჯერ კიდევ 102 წლის უკან შექმნილ რუსულ რუკაზე ამ ადგილზე მითითებულია დასახლება – ჭინჭრობი და ჭინჭრობის ეკლესია. სოფელი მოგვიანებით ქალაქ არტაანს შეუერთდა და მის გარეუბნად იქცა. ეკლესია დარბაზული ტიპისაა. სავარაუდოდ, მე-10-11 საუკუნეებს უნდა მიეკუთვნებოდეს. ტაძარი დეტალურად შესწავლილი არ არის და მის შესახებ ბევრი რამ უცნობია. არტაანის პროვინციაში ასეთი დარბაზული ტიპის ეკლესია მრავლადაა. თითქმის ყველას არქიტექტურა თანადროული უნდა იყოს და ეს მსგავსებაც თვალშისაცემია. არაა გამორიცხული, რომ ძველად მიმდებარე ტერიტორიაზე სხვა დამხმარე ნაგებობებიც არსებობდა და ეკლესია მის შემადგენლობაში შედიოდა.

ტაძრის დიდი ნაწილი დაზიანებული იყო. აღმოსავლეთის კედელზე, სადაც წყლის ზემოქმედების ფაქტი ნაკლებად ხდებოდა, ჯერ კიდევ გასულ წლებში მხატვრობის მცირე ფრაგმენტი იკითხებოდა. სამწუხაროდ, ეს ეკლესია, ისევე როგორც სხვა ათეულობით და უმრავლესობა ეკლესიებისა, განძის მაძიებლებმა საკმაოდ ბევრგან გადათხარეს. შიდა ინტერიერში, საკურთხეველთან ახლოს, დიდი ორმო იყო, რომელიც ბოლო წლებში მართალია მცირე რაოდენობით შეივსო, მაგრამ მასში დიდი რაოდენობით წყალი გროვდებოდა.

ეკლესია მდებარეობს ზღვის დონიდან დაახლოებით 1850 მეტრზე. ტაძართან ახლოს პატარა მდინარე ჩაედინება, რომელსაც ჭინჭრობის წყალი ქვია. ეს მდინარე დროთა განმავლობაში თავსხმა წვიმების შედეგად საკმაოდ აზიანებდა და ტაძარს ძირს უთხრიდა.

როგორც ჩანს, ტაძრის სახურავი უფრო ადრე დაზიანდა, მაგრამ ვიდრე განძის მაძიებლები ე.წ. გადათხრით სამუშაოებს დაიწყებდნენ, ტაძრის ოთხივე კედელი კარგ მდგომარეობაში იყო. ჯერ კიდევ 8-10 წლის უკან ტაძრის კედლებზე ნაპრალებიც არ იყო. გაზაფხულზე კი ნაპრალები შევნიშნეთ.

სექტემბრის თვის ბოლოს ვიმყოფებოდით ამ ტერიტორიაზე და სამწუხაროდ, ტაძრის კედლის დიდი ნაწილი, რომელიც ყველაზე კარგად იყო შემორჩენილი, მთლიანად ჩამოვარდნილია. საყურადღებოა, რომ ბოლო 1 კვირის განმავლობაში ტაო-კლარჯეთის რეგიონში ძლიერი წყალდიდობა დაფიქსირდა. სავარაუდოდ, სწორედ ამ ბუნებრივმა სტიქიამ შეუწყო ხელი კედლის ჩამოვარდნას, რომლის მონოლითიც შუაზე გადამტყდარია და მთლიანად გატეხილი.

პატარა ჭინჭრობის ეკლესიასთან ახლოს გადის საკმაოდ ფართო, ორმხრივი ზოლის საავტომობილო გზა, რომელიც მშენებლობის პროცესშია. არაა გამორიცხული, ამ გზის მშენებლობისას, დატვირთვა მიეღო ტაძარს, რამაც, გარკვეულწილად, ხელი შეუწყო ეკლესიის კიდევ მეტად დაზიანებას.

ამავდროულად, თუ ეს ტაძარი წინა წლებში გზიდან კარგად ჩანდა, გზის მშენებლობის გამო, ამ მიმართულებით მოძრაობისას იგი აღარ ჩანს და თუ მომავალში გზის გაფართოება დაიგეგმება, ტაძარი შესაძლოა უშუალოდ ავტობანის მშენებლობის ქვეშ მოექცეს. მომავალში ეკლესია არც რესტავრაციას დაექვემდებარება და სამწუხაროდ, დროთა განმავლობაში, შესაძლოა აქ არსებული ტაძრის კვალიც წაიშალოს.

თუ პატარა ჭინჭრობის ეკლესიას ტაო-კლერჯეთში არსებულ ქართულ ძეგლებს შევადარებთ, ის დღეს გაცილებით მაინც უკეთ გამოიუყურება, ვიდრე ოპიზასა და ტბეთის ტაძრები, რომლებიც 1960 წელს ააფეთქეს და მათგან ფრაგმენტებიღაა შემორჩენილი. იგივე შეიძლება ითქვას ერთ-ერთ დიდ სასულიერო ცენტრზე – შატბერდზე და ბანას ტაძარზეც.“

თეონა ნოზაძე

სტატიაში გამოქვეყნებული ფოტომასალა ეკუთვნის გიორგი დვალაშვილს