სოფელ მარტვილის ძველი სახელი ჭყონდიდია. VII საუკუნეში აქ მარტვილთა ტაძარი ააგეს. მარტვილი ბერძნული სიტყვაა და წამებულს ნიშნავს. აქვე, X საუკუნეში, დაარსდა ჭყონდიდის საეპისკოპოსო. ეკლესია ღვთისმშობლის სახელობისაა. დასახლებამ კი მარტვილის სახელი შეინარჩუნა.

შუა საუკუნეებში მარტვილი დიდი კულტურულ-საგანმანათლებლო ცენტრი იყო, სადაც არაერთი ცნობილი მწიგნობარი მოღვაწეობდა და მრავალი უნიკალური ხელნაწერი ინახებოდა.
ცენტრალური ტაძარი ჯვარგუმბათოვანია. ტაძრის ფასადები მოჩუქურთმებულია. ფიგურები და მცენარეული ორნამენტი ერთიან ნახატს ქმნის და ძველი აღთქმისა და სახარების სცენებს ასახავს.
ტაძარში შემორჩენილია XIV-XVI და XVII საუკუნის მოხატულობა. მთავარი ტაძრის გვერდით X საუკუნის ორსართულიანი ეკლესია მდებარეობს.

ფოტო: თეონა ნოზაძე