ინტერვიუ ბექა ელბაქიძესთან

27 მარტიდან თბილისის კინოთეატრებში მხატვრული ფილმი „ფარაჯანოვი“ გამოვა. ფილმი ოთხი ქვეყნის პროდუქციაა: საფრანგეთის, საქართველოს, უკრაინისა და ნორვეგიის. ავტობიოგრაფიული ფილმი კინორეჟისორ სერგო ფარაჯანოვზეა გადაღებული და მის საბჭოთა ხელისუფლებასთან არსებულ კონფლიქტზე მოგვითხრობს.

”ფარაჯანოვი” სერჟ ავედიკიანისა და ელენა ფეტისოვას ერთობლივი ნამუშევარია. გადაღებები უკრაინაში, საფრანგეთში, საქართველოსა და სომხეთში მიმდინარეობდა. ფილმის ბიუჯეტი ორ მილიონ დოლარს შეადგენს. მთავარ როლს ფარაჯანოვის მეგობარი, მსახიობი და რეჟისორი სერჟ ავედიკიანი ასრულებს.

რაც შეეხება ქართველ მსახიობებს, ზაზა ქაშიბაძე, ზაზა ბეჟაშვილი და ბექა ელბაქიძე იღებენ მონაწილეობას.

ფილმისა და საკუთარი სამსახიობო კარიერის შესახებ “ამბიონს” კინომცოდნე, კინოდრამატურგი და მსახიობი ბექა ელბაქიძე ესაუბრა:

“დამიკავშირდა პროდიუსერი თინათინ ყაჯრიშვილი და ფილმის „ფარაჯანოვის“ კასტინგში მონაწილეობის მიღება შემომთავაზა. ეძებდნენ გმირს მარჩელო მასტროიანის თარჯიმნის როლზე, რომელიც იტალიურად საუბარს შეძლებდა. ეპიზოდური როლი მაქვს, ვთამაშობ სცენაში სადაც ცნობილი იტალიელი მსახიობი, მასტროიანი, რომელიც სერგო ფარაჯანოვთან მეგობრობდა, თბილისში სტუმრად 80–იან წლებში ჩამოდის და მასთან სახლში მიდის.

ჩემი გმირი უშიშროების აგენტია, რომელიც საბჭოთა კავშირის დროს ყოველთვის დაყვებოდა უცხოელ სტუმრებს. გარეგნულად თარჯიმანია, იდეაში – საბჭოთა აგენტი. მასტროიანი თან მიყვება ფარაჯანოვთან სახლში და აკვირდება მოვლენებს.

გადაღებები თბილისში, დავით გარეჯში, კიევსა და პარიზში მიმდინარეობდა.
ფილმს ორი რეჟისორი ჰყავს: უკრაინელი, ელენა ფეტისოვა და სომეხი წარმოშობის ფრანგი, სერჟ ავედიკიანი, რომელიც სერგო ფარაჯანოვს თავად თამაშობს. ფარაჯანოვი ასევე სომეხი წარმოშობის გახლდათ, საბჭოთა კავშირში გახმაურებული პერსონა, რომელიც თბილისში ცხოვრობდა. ეპატაჟური საქციელისა და სკანდალური ნამუშევრების გამო ციხეშიც იჯდა.

”ფარაჯანოვის” მსოფლიო პრემიერა 2013 წელს, ივლისის თვეში კარლოვი ვარში ”East of the West” ფესტივალზე შედგა. დიდ ეკრანზე უკრაინაში ოქტომბერში გამოჩნდა.
უკრაინამ ოსკარზე წარსადგენ საუკეთესო უცხოენოვანი ფილმის კატეგორიაში სერგო ფარაჯანოვზე გადაღებული ფილმი აარჩია“.

როგორ დაიწყო თქვენი სამსახიობო კარიერა?

რუსუდან ჭყონიას ფილმი „ქიფ სმაილინგ, ანუ გაიღიმე“ გახლდათ პირველი სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმი, რომელშიც მონაწილეობა მივიღე. მანამდე რამდენიმე მოკლემეტრაჟიან და ასევე, სატელევიზიო ფილმში ვთამაშობდი, მაგალითად, ალექსანდრე გაბუნიას სატელევიზიო ფილმში „ნაზი შამანაური“, „დავიდოვი“ და “საქართველოს ისტორიის ფრაგმენტები“, სადაც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ კირიონ II–ის მკვლელის როლს ვასრულებდი. ასევე, აღსანიშნავია გიორგი ჯიქიას მოკლემეტრაჟიანი ფილმი „ის, რაც ჩემია“.

ჩემი პროფესია კინომცოდნეობა და კინოდრამატურგია გახლავთ. პროფესიით ჟურნალისტი არ ვარ, ვმუშაობდი ტელევიზიაში და მუშაობის პარალელურად სხვადასხვა ფილმში ვიღებდი მონაწილეობას.

„ქიფ სმაილინგ, ანუ გაიღიმე“ –ს დებიუტი ვენეციის 69–ე კინოფესტივალზე შედგა. იტალიელი პროდიუსერებისგან შემოთავაზებები სხვადასხვა ფილმის კასტინგზე სწორედ ამ ფილმის შემდეგ მივიღე. შემოთავაზება მქონდა ფილმზე „მარტოობის პოეზია“, სადაც, ფაქტობრივად, დამტკიცებული ვიყავი. გახლდით კასტინგზე, მილანში, რის შემდეგაც ამიყვანეს. შემდეგ გვქონდა მოლაპარაკება, როგორც ხდება როლზე დამტკიცების შემთხვევაში რეჟისორსა და მსახიობებს შორის ანაზღაურების, გადაღებების ხანგრძლივობის შესახებ და ა. შ. როდესაც სცენარი წავიკითხე,დამაინტერესა, მაგრამ თამამი სცენების გამო როლზე უარი ვთქვი. არ ვეთანხმები მოსაზრებას, რომ მსახიობმა ყველა როლი უნდა ითამაშოს. შევთავაზე რეჟისორს სცენების შეცვლა, რა შემთხვევაშიც თანახმა ვიქნებოდი როლზე. მათი მხრიდან დიდი სურვილი იყო პერსონაჟი მე განმესახიერებინა, რადგან ჩემში პერსონაჟს ხედავდნენ. თუმცა თავის პრინციპზე დარჩნენ, სცენა არ შეცვალეს და მეც საბოლოოდ არ დავთანხმდი. შემდეგ იყო „ფარაჯანოვი“ და მოკლემეტრაჟიანი ფილმი გაბრიელე ვალერიოს „Ciak AMORE“ რომელიც ჯერ არ გამოსულა და ელიზაბეტ ალენის ’’What’s Yours is Now Mine short film directed’’

ბოლო ორი წელია, პერიოდულად იტალიაში ვცხოვრობ. დღემდე ვსწავლობ. სამსახიობო მასტერკლასებს გავდივარ. რომში კონკურენცია დიდია, ბევრი მსახიობი, ბევრი თეატრია. ერთ როლზე შეიძლება 20 მსახიობი მოდიოდეს. მარტო იტალიის სხვადასხვა რეგიონიდან ძალიან ბევრი ადამიანი ჩამოდის სამსახიობო კარიერის გასაკეთებლად. შესაბამისად, კონკურენცია დიდია. მით უმეტეს, როდესაც უცხოელი ხარ, სხვა ქვეყნიდან ჩასული. შენზე წინ ყოველთვის იქნება იტალიელი. ევროპაში გაცილებით რთულია სამსახიობო კარიერის მოწყობა, ვიდრე ამერიკაში. ამერიკა ამ მხრივ უფრო გახსნილია, ოცნებები მართლა ხდება… შეიძლება ვიღაცამ ქუჩიდან აგიყვანოს. ასეთი შემთხვევები ხდება ევროპაშიც, თუმცა უფრო ნაკლებად.

რაც შეეხება ქართულ თანამედროვე კინოს. თქვენი აზრით, რა მდგომარეობაა ამ მხრივ საქართველოში?

ეს ვრცელი თემაა. რომში თებერვლის ბოლო რიცხვებში საქართველოს ეროვნული კინო ცენტრის, კულტურის სამინისტროსა და საქართველოს საელჩოს მხარდაჭერით იტალიაში „ქართული კინოს დღეები რომში“ გაიმართა, სადაც თანამედროვე ქართული ფილმები აჩვენეს. მაყურებლის მხრიდან კარგი გამოხმაურება დაიმსახურა, კინოკრიტიკოსების მხრიდან კარგი რეცენზიები დაიწერა.

თანამედროვე ქართული ფილმების მისამართით ქართველი მაყურებლის მხრიდან ხშირად ნეგატიური შეფასებები ისმის, მაგრამ არც ისე ცუდადაა საქმე. ტელეკომპანია „მზის“ ეთერში სამი წლის წინ გადაცემა „კინო კლუბი“ მიმყავდა, სადაც სწორედ თანამედროვე ქართულ ფილმებს განვიხილავდით კინოკრიტიკოსებთან და თავად ავტორებთან ერთად. ხშირად მწვავე დისკუსიები იყო იმასთან დაკავშირებით, თუ რა ნაკლოვანებები გააჩნდა ქართულ კინოს.

პრობლემა ბევრია, მაგრამ ქართულ კინოს დიდი ჩავარდნა ჰქონდა. ეს 90–იანი წლები იყო. უშუქობა, თანხები, მით უმეტეს, კინოსთვის არ არსებობდა. რეჟისორები ერთ ფილმს წლობით იღებდნენ, რასაც ცუდი შედეგი ჰქონდა. 2000 წლიდან დიდი ჩავარდნის შემდეგ თითქოს თავიდან დაიწყო ქართულმა კინომ პირველი ნაბიჯების გადადგმა. შემიძლია ვთქვა, რომ იმედის მომცემი ფილმები გამოჩნდა. საინტერესოა დიტო ცინცაძის, ლევან კოღუაშვილის ბოლო პერიოდში გადაღებული ფილმები. ასევე, დოკუმენტური კინო: თინა გურჩიანი, სალომე ჯაში, რომელმაც ფილმი „ბახმარო“ გადაიღო . ქართულ დოკუმენტურ კინოს ტრადიცია აქვს, 70–80–იან წლებში ბევრი კარგი დოკუმენტური ფილმია გადაღებული, მაგრამ შეჩერდა. შემდეგ იყო ქართული ტელე–ფილმი. პრინციპში, მწირია ბოლო წლებში გადაღებული დოკუმენტური ფილმები, მაგრამ მე რაც მახსენდება – სალომე ჯაშის „ბახმარო“, თინა გურჩიანის „ მანქანა, რომელიც ყველაფერს გააქრობს“ – ამ ფილმებს კარგი გამოხმაურება მოჰყვა.

თანამედროვე ქართული მხატვრული ფილმებიც იმედის მომცემია. იტალიელმა კინოკრიტიკოსებმა 50–იანი წლების იტალიურ კინოს შეადარეს, როდესაც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, ფაქტობრივად, მეორე სუნთქვა გაიხსნა კინემატოგრაფში და ახალი გმირები, პრესონაჟები და სახელები გამოჩნდნენ, რომლებმაც შექმნეს „ნეორეალიზმი“, „ახალი ტალღა“ და ა.შ.

არსებობს პრობლემები დრამატურგიასთანაც. ვფიქრობ, ყველაზე დიდი პრობლემა ის გახლავთ, რომ საქართველოში კინოსკოლა არ გაგვაჩნია. სტუდენტს, რომელსაც ტექნიკური შესაძლებლობა არ აქვს, საკურსო ნამუშევარი მაინც გადაიღოს, ამ შემთხვევაში კინოს აღმოცენებაზე ვერ ვისაუბრებთ. რეჟისორები, რომლებიც ბოლო პერიოდში გამოჩნდნენ, მაგალითად, ლევან კოღუაშვილი, რუსუდან ჭყონია, თინა გურჩიანი – ის ადამიანები არიან , რომლებმაც განათლება ამერიკასა და სხავდასხვა ქვეყანაში მიიღეს. აღსანიშნავია თორნიკე ბზიავა, რომლის ფილმებმაც „აპრილის სუსხი“ და მოკლემეტრაჟიანი „ბუდე“ ბევრი პრიზი მიიღო, იგივე რუსუდან ჭყონიას ფილმი, რომელშიც მე ვთამაშობ, თუმცა მიკერძოებულად არ ვამბობ, ბევრი პრიზი მიიღო და კარგი გამოხმაურება მოჰყვა.
ფესტივალებზე ბოლო წლებში ბევრი ქართული ფილმი გამოჩნდა, რაც კარგი მაჩვენებელია. ქართული კინო წინ მიდის. ხარვეზები ყოველთვის იქნება, თუმცა გამოსწორებადია.

როგორ ფიქრობთ, სლენგი ქართულ კინოში რამდენად ზომიერად ან ბუნებრივადაა გამოყენებული?

საზოგადოების მხრიდან ამ მიმართულებითაც ისმოდა კრიტიკა, რომ ბევრი სლენგია ქართულ ფილმებში. ეს ძირითადად 90–იანი წლების ფილმების მისამართითაა ნათქვამი,რადგან ამ პერიოდის სიუჟეტები სავსეა ნარკომანიის შესახებ თემებით. ერთი პერიოდი იყო მოსაზრება, რომ ხალხი დაიღალა ნარკომანიაზე ამდენი ფილმებით.

მე არ მაქვს ცალსახა დამოკიდებულება, რომ სლენგი არ უნდა იყოს. გააჩნია კინოს, სიუჟეტს, პერსონაჟს. თუ ქუჩაში ხდება მოქმედება, სადაც ჩხუბია, ამ შემთხვევაში სლენგი ბუნებრივია. კინო არის რეალობის გამოძახილი, ასახავს იმ რეალობას, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ, შესაბამისად, თუ რეალობაზე გვაქვს საუბარი, გადმოგვაქვს გარკვეული სიუჟეტი და ვაცოცხლებთ კინოში, ბუნებრივია, გამართული ლიტერატურული ქართულით ვერ ისაუბრებენ ბიჭები, რომლებიც ქუჩაში დგანან. ყოფილა შემთხვევა, როდესაც ყალბი მომჩვენებია რამდენიმე მსგავსი ფრაგმენტი, თითქოს ვერ გამოხატავს სათქმელს ბუნებრივად. ეს აბსოლუტურად რეჟისორსა და მსახიობზეა დამოკიდებული. არ ვთვლი, რომ სლენგია მთავარი პრობლემა ქართულ კინოში. უფრო ღრმა პრობლემებზე შეგვიძლია ვისაუბროთ, ვთქვათ, დრამატურგიაზე. იწყება ამბავი, რომელიც ხშირად ამბავი არაა, რაც ქართულ კინოში კიდევ ერთი მთავარი პრობლემაა, ან ამბავია და განვითარება არ აქვს. მსგავსი სახის პრობლემები დრამატურგიაზეა დამოკიდებული.

სამსახიობო მიმართულებით მივდივარ და კინოში მუშაობა მირჩევნია, მაგრამ ბოლო ორი წელია, ანუ მას შემდეგ, რაც იტალიაში დავიწყე სწავლა სხვადასხვა ცნობილ რეჟისორთან, მასტერკლასი გავიარე და თანამედროვე ევროპული თეატრი Modern Theatre ჩემთვის ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა. რომში შარშან ორ სპექტაკლში ვითამაშე. აქედან ერთ–ერთი ჰოლივუდის იტალიელ მსახიობთან აზია არჯენტოსთან ერთად. სპექტაკლი „მოგზაურობა დროში“ კომპანია „მერსედესის“ დაკვეთით მერსედესის ახალი მოდელის გამოშვებას მიეძღვნა, სადაც დემონის როლი შევასრულე. ვიყავით 42 მსახიობი, ვინც სპეკტაკლში მონაწილეობა მიიღო. აქედან ექვსი უცხოელი აგვიყვანეს, გერმანელი, ესპანელი, ფრანგი, ირლანდიელი, რუმინელი და ქართველი მე გახლდით. პროექტში გათვლილი იყო, რომ რადგან მერსედესი ყველა ქვეყანაში პოპულარული ბრენდია, იტალიელებთან ერთად უცხოელი მსახიობები უნდა ყოფილიყვნენ. გადაწყდა, რომ სპექტაკლის პირველი ნაწილი გვქონოდა ქართულ ენაზე. რატომღაც პოეზია არჩიეს, რასაც გავახმოვანებდი, სადაც ფრაგმენტი „ლურჯა ცხენები“ გამოვიყენე.

წლების მანძილზე ტელევიზიაში მუშაობდით, გქონდათ შემეცნებითი გადაცემები, რომლებიც პოპულარობით სარგებლობდა. როგორ შეაფასებდით დღევანდელ ქართულ ტელესივრცეში არსებულ გადაცემებს?

ტელევიზიაში 12 წელი ვმუშაობდი, სადაც შემთხვევით შემოვრჩი. გადაცემები, რომელსაც ვაკეთებდი , „ჟურნალისტის დღიური“, რომლის საშუალებითაც ანალიტიკური გადაცემების ციკლი შევქმენით, ამ ყველაფრით, ფაქტობრივად, სატელევიზიო დოკუმენტური ფილმები კეთდებოდა სხვადასხვა თემაზე. ძალიან პოპულარული იყო, მიუხედავად იმისა, რომ დღეს ხშირად ვიგებთ შეფასებებიდან, თითქოს ხალხს ყვითელი თემები, გასართობი გადაცემები აინტერესებს. ჩემთვის გაუგებარია, როდესაც ამბობენ, რომ ხალხს რაღაც კონკრეტული აინტერესებს და ამიტომაა ასეთი დოზით გარკვეული გადაცემები. ვფიქრობ, საზოგადოებას დააინტერესებს ის, რასაც მივაწვდით. მგონია, ამაში ხალხი კი არ არის დამნაშავე, არამედ ტელევიზია. მაყურებელი დაიღალა პოლიტიკისგან და მეორე უკიდურესობაში გადავარდა. მანამდე იყო ბევრი პოლიტიკური გადაცემა, თოქ–შოუ, პოლიტიკაზე საუბარი მაინც არ წყდებოდა, მაგრამ ახლა ბევრი გასართობი შოუ, სიმღერა, ცეკვაა. ჩემი აზრით ხალხს შემეცნებითი გადაცემები სჭირდება, რომელიც შეიძლება იყოს გასართობიცა და შემეცნებითიც.

ქეთი ჭელიძე