(25.01.)
ღვთისმშობლის სასწაულმოქმედი ხატი, რომელიც ცნობილია სახელწოდებით დაშრიტე მწუხარება ჩემი, იმყოფება მოსკოვში, წმინდა ნიკოლოზ სასწაულმოქმედის ტაძარში, პუპიშჩევოზე. ეს ხატი 1640 წელს მოსკოვში მეფე ალექსი მიხეილის ძის დროს კაზაკების მიერაა ჩამოტანილი. ნიკოლოზ სასწაულმოქმედის ეკლესიაში ინახებოდა ხატის მიერ აღსრულებული სასწაულების წერილობითი აღწერილობა, რომელიც 1771 წელს ხანძრის დროს განადგურდა. გადმოცემამ შემოინახა ხსოვნა ამ ხატის პირველი განდიდების შესახებ, რომელიც XVII საუკუნის შუა წლებში მოხდა.

ხატის ძალა შემდეგი მოვლენით გამოჩნდა: მოსკოვის მოშორებით მცხოვრები ერთი ქალბატონი უკვე დიდი ხანი იყო ორგანიზმის საშინელი დაუძლურებით იუტანჯებოდა. ექიმების მცდელობა ტანჯვას არ უმსუბუქებდა. ძალა ელეოდა და გამუდმებით სიკვდილის პირას იმყოფებოდა. ამ უნუგეშო მდგომარეობაში უგონოდ იწვა და ერთხელ იხილა ღვთისმშობლის ხატი, რომლისგანაც გაიგონა ხმა:,,მოითხოვე, მოსკოვში წაგიყვანონ, იქ პუპიშჩევოზე წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიაში არის ღვთისმშობლის ხატი დაშრიტე მწუხარება ჩემი, მის წინაშე ილოცე და განიკურნები,” ხილვა დასრულდა. სნეული, რომელიც უგონოდ იყო, გამოფხიზლდა და საკუთარ თავში ახალი სიცოცხლე შეიგრძნო, შინაურებს ხილვის შესახებ მოუთხრო და მოითხოვა მოსკოვში წაეყვანათ. არც ერთი მათგანი ადრე იქ ნამყოფი არ იყო. როდესაც მოსკოვს მიაღწიეს, პუპიშჩევო მოძებნეს და სნეული ნიკოლოზ სასწაულმოქმედის ტაძარში მიიყვანეს. ავადმყოფმა ყველა ხატი დაათვალიერა, მაგრამ ის, რომელიც ხილვაში გამოეცხადა მას, ვერ იპოვა. მისმა მხლებლებმა მომხდარი უამბეს ღვთისმსახურს, რომელმაც მორჩილებს უბრძანა, სამრეკლოდან ღვთისმშობლის ყველა ხატი ჩამოეტანათ. როდესაც ხატი დაშრიტე მწუხარება ჩემი ჩამოიტანეს, მტვრით ისე იყო დაფარული, რომ ღვთისმშობლის სახე ძნელად თუ გაირჩეოდა, მაგრამ ავადმყოფმა, რომელიც სისუსტის გამო ვეღარ ლაპარაკობდა და ვერც ხელებსა და ფეხებს ფლობდა, მოულოდნელად იყვირა ”ისაა, ისაა” და პირჯვარი გადაიწერა. ხოლო, როდესაც პარაკლისის შემდეგ ხატს მიემთხვია, ძალის ისეთი მოზღვავება იგრძნო, რომ დახმარების გარეშე გამოვიდა ეკლესიიდან და სახლში სრულიად ჯანმრთელი დაბრუნდა. ეს სასწაული 25 იანვარს მოხდა და იმ დროიდან, ამ დღეს აღესრულება ღვთისმშობლის ხატის დაშრიტე მწუხარება ჩემი დღესასწაული.

მოსკოვში არის კიდევ ოთხი ხატი, რომლებიც სასწაულთმოქმედის ზუსტ ასლს წარმოადგენენ. პირველი წმ.იოანე ნათლისმცემლის ტაძარში – პოკროვკაზე, მეორე – წმ. პეტრესა და პავლეს ეკლესიაში, მესამე – წმ. ტიხონ ამაფუნტელის ეკლესიაში არბატის კარიბჭესთან და მეოთხე – ღირსი სერგის ეკლესიაში, როგოჟსკიზე რომ მდებარეობს. მადლისმომნიჭებელი ხატი დაშრიტე მწუხარება ჩემი მოოქროვილი პერანგითა და მრავალი ძვირფასი ქვითაა შემკული. ამ ხატის წინაშე კვირაობით აღესრულება პარაკლისი და მისივე დაუჯდომელი.
სანკტ-პეტერბურგში, მაცხოვრის ამაღლების ტაძრში იმყოფება მისი ნამდვილი ასლი. ეს ძველი ხატი მოსკოვიდან 1765 წლის 25 სექტემბერს ვაჭარმა როგოვიკოვმა ჩამოიტანა. ხატის სიმაღლე 1 არშინი და 8 გოჯია, სიგანე- 1 არშინი და 5 გოჯი. შესამოსელი მოოქროვილი ვერცხლისაა, – ძვირფასი ქვებით შემკული. ხატი საგანგებოდ გამოკვეთილ ვერცხლის კიოტშია მოთავსებული, ეკვდერში, რომელიც ღვთისმშოლის სახელზეა ნაკურთხი. ხატს დაშრიტე მწუხარება ჩემი განსაკუთრებულ პატივს მიაგებენ: ეკლესიაში საგალობელი პარაკლისების აღსრულების გარდა ქრისტიანები ხშირად მას ოჯახებში იღებენ, ბევრი მორწმუნე მიმართავს ზეციურ დედოფალს და სარწმუნოებისამებრ კურნებასა და ნუგეშს იღებს.

ოდრინ-ნიკოლოზის მოასტერში, ორლოვის ეპარქიაში სასწაულებითაა განდიდებული ხატი დაშრიტე მწუხარება ჩემი, რომელიც მონასტერს გრაფმა ნ.ბ. სამოილოვმა უსაჩუქრა.

ბერშადსკის მამათა მონასტერში პოდოლის ეპარქიაში იმყოფება სიწმინდედ მიჩნეული ხატი დაშრიტე მწუხარება ჩემი.

მოგილევის ეპარქიის პოკროვსკის მონასტერში ხატი დაშრიტე მწუხარება ჩემი ასევე სასწაულთმოქმედებებითაა განდიდებული. ამ ხატის გამოსახულება წარმოადგენს ღვთისმშობელს, რომელსაც ღვთაებრივი ყრმა მარჯვენა ხელში უპყრია, მარცხენათი კი თვითონ საკუთარ თავს დაახლოებით შუბლიდან ეხება: მაცხოვარს წინ უჭირავს გახსნილი გრაგნილი ,,დაშრიტე სნეულება მრავალვნებულისა სულისა ჩემისა, რომელმან პირისაგან ქვეყანისა მწუხარებაი ყოველი აღხოცე, კაცთაგან სნეულებისა განმდევნელო და ცოდვილთა მწუხარებისა დამარღვეველო, ყოველთა სასოებითა და სარწმუნოებითა შენდამი მილტოლვილთა ყოვლადწმიდაო დედაო ქალწულო, რამეთუ გიპყრიეს უძლეველი ძლიერება, და ყოვლისაგან ჭირისა გაგვათავისუფლენ ჩვენ, მხმობელნი ესრეთ: გიხაროდენ, სიხარულო ჩვენო, განგვწმიდე ყოვლისაგან ბოროტებისა და დააცხვრე წუხილი ჩვენი, აღვიმსუბუქე დედოფალო ჩვენო, ბოროტის ზედა მოსვლაი დააყუდე, ყოვლადწმიდაო, ტვირთი ცოდვათა ჩვენთა აღხოცე, ყოვლად სახიერო, და დაშრიტე მწუხარებაი ჩემი შემუსვრილებითა გულისათა.’’

მოამზადა თეონა ნოზაძემ